Benka, Wojnarowska, Osiecka, Gorečan, Zabużko, Plath, Parker

I
Urszula M. Benka ‒ Kocham cię czule, najczulej
Kocham cię czule, najczulej,
ale czemu co noc
chcesz, bym białym snem i szeptem
pełzła z łóżka na podłogę,
w kąt, gdzie dziecko nasze śpi?

nasze dziecko jest ostatnio takie blade,
krzyczy przez sen
i krzyczą jego powstające włosy,
i kołyska trzeszcząc się wznosi,
kiedy twarz nad nim pochylam

zrywam się ze snu na nogi
a ty w uśmiechniętej zadumie
całujesz moją dłoń,
pieścisz ramiona i piersi, aż z rozkoszy
wiję się i w dół osuwam,

i do dziecka, które w swoim kącie,
pełznę skupiona i powoli
na bladym czole składam pocałunek
dziecko umiera rozmarzone,
z krzykiem się budzę

ty milczysz w uśmiechniętej zadumie
gdy na podłodze robak się kręci
i patrzy w moje oczy i wiem, że wszystko rozumie,
więc razem szepczemy po nocy:
kocham cię czule, najczulej

*
Obraz może zawierać: 1 osoba, siedzi i w budynku

Urszula Małgorzata Benka – poetka, prozaik, autorka esejów, krytyk sztuki, tłumaczka literatury francuskiej i angielskiej. Doktor humanistyki, studiowała także psychologię. W latach 1983-1987 przebywała we Francji. W 1987 wyjechała do USA. Była stypendystką rządu francuskiego, Europejskiej Organizacji Niezależnych Intelektualistów w Paryżu, dwukrotnie stypendystką Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Rządu Saksonii. Członek nowojorskiego PEN Club. Twórczość Urszuli Benki była tłumaczona na wiele języków, m.in. na angielski, czeski, fiński, francuski, niemiecki, szwedzki, rosyjski. Opublikowała m. in. tomiki poezji: „Chronomea” (1977), „Dziwna rozkosz” (1978), „Nic” (1984), „Perwersyjne dziewczynki” (1984), „Ta mała Tabu” (1992), „Kielich Orfeusza” (2003) oraz tom prozatorski „O” (1998) i zbiór esejów „Psychomitopolityka” (2005), wyróżniony przez Fundację Kultury.

II
Elżbieta Wojnarowska
***
Czyja jest ta osmalona kotka
która uciekła z płonącej stodoły

Czyj ten kawałek ucha wystający z popiołu
z dziurką po kolczyku który ukradziono

Czyje te trzy palce które pozostały z dłoni
zaciśniętej w drugiej z której tylko małe wgłębienie w ziemi

Księżyc ukazał ludziom swoją ciemną stronę
Anioły Chagalla śpiewając wirują nad pogorzeliskiem

Bójcie się bójcie tych którzy się zbudzą
Bójcie się bójcie kiedy na was wskażą

*
Obraz może zawierać: 1 osoba, siedzi i paski

Elżbieta Wojnarowska – pisarka, poetka, scenarzystka, dziennikarka. Doktor nauk przyrodniczych Instytutu Botaniki PAN w Krakowie. Ukończyła Wyższe Zawodowe Studium Scenariuszowe przy PWSFTviT w Łodzi. Laureatka nagrody Fundacji Młodego Kina i „Dialogu” oraz pierwszego miejsca w polskiej edycji międzynarodowego konkursu na scenariusz filmowy o nagrodę Hartley-Merrill. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2008 i 2013. Autorka tomików poetyckich, powieści dla dorosłych, książek dla młodzieży i dla dzieci. Jej sztuka teatralna „Urodziny została zrealizowana dla Teatru TvP w 2005 roku. Dziennikarka. Zrealizowała wiele programów dla telewizji internetowej, drukuje w miesięczniku „Kraków”, prowadzi cykliczne spotkania literackie i muzyczne. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich – oddział w Krakowie.

III
Agnieszka Osiecka – Byle nie o miłości
Że Ty nie dla mnie jesteś, ani ja dla Ciebie
Że nie możemy rankiem gadać trzy po trzy
Że wspólnej gwiazdy trudno szukać nam na niebie
Że między ludźmi nie powiemy sobie "ty"

Że nie pójdziemy tak zwyczajnie gdzieś, tak w gości
Że nic co nasze nie jest nasze, nawet my

Dlatego nie mów mi, dlatego nie mów mi
To dlatego nie mów mi o miłości

Że spotykamy się przypadkiem, przy niedzieli
I że mówimy byle jak i byle co
Że każde słowo zamiast łączyć, to nas dzieli
Że złą podróżą jest bez Ciebie każda noc

Że więcej smutku w oczach mamy niż radości
Że nie pomaga kiedy mówić "w górę nos"

Dlatego nie mów mi, dlatego nie mów mi
To dlatego nie mów mi o miłości

Byle nie o miłości,
Byle nie o miłości, nie, nie, nie
Byle nie o miłości, byle nie o miłości,
Byle nie o miłości, nie, nie, nie

*
Obraz może zawierać: 1 osoba, na zewnątrz
Agnieszka Osiecka (ur. 9 października 1936 w Warszawie, zm. 7 marca 1997 tamże) – polska poetka, pisarka, reżyserka teatralna i telewizyjna, dziennikarka, ale przede wszystkim jednak autorka ponad dwóch tysięcy tekstów piosenek.
Można też posłuchać piosenki w wykonaniu Anny Sroki-Hryń, Kuby Badacha, w aranżacji Jakuba oraz Dawida Lubowiczów. Zapis z 30 września 2013 roku - Koncert Galowy 16. Konkursu "Pamiętajmy o Osieckiej" pt. "Archipelag sław" w Teatrze Muzycznym ROMA w Warszawie.

IV
Katja Gorečan – Hana i miłość
hana nie chce mówić o miłości, bo
zakochała się w mężczyźnie, który powiedział jej
„mam nadzieję,
że się we mnie nie zakochałaś”.

i pocałował ją.
przeczytała większość poradników rozwoju osobistego
i jak podtrzymywać kobiecą samoocenę,
ale jakoś nic z tego jej się nie przyswoiło.
zastanawia się nawet, czy samej czegoś takiego nie napisać,
bo na tego rodzaju literaturze można nieźle zarobić.

jednakże miłość w życiu hany nie odgrywa już
żadnej istotnej roli,
dlatego zmieńmy temat.

Przełożył Miłosz Biedrzycki
*
Obraz może zawierać: 1 osoba, uśmiecha się, zbliżenie i na zewnątrz
Katja Gorečan – ur. w 1989 roku w Celje (Słowenia). Ukończyła komparatystykę i teorię literatury na Uniwersytecie w Lublanie, a obecnie kończy studia magisterskie z dramaturgii i scenopisarstwa na Akademii Teatralnej, Radiowej, Filmowej i Telewizyjnej w Lublanie. W 2012 roku opublikowała tom „Cierpienia młodej Hany”, za który była nominowana do prestiżowej słoweńskiej nagrody poetyckiej im. Jenko. Pracuje jako dramaturżka i autorka artykułów specjalistycznych. W 2017 roku w wydawnictwie Poetikon w Lublanie ukazał się jej choreopoemat „Pewnej nocy pewne dziewczęta gdzieś umierają”.

V
Oksana Zabużko
* * *
Taka okrągła jak globus
moja czułość dla ciebie – nagiego, dla ciebie – śpiącego, dla ciebie –
chłopczyka z podkulonymi nogami i nosem zarytym w poduszkę:
dla twojego rozespanego obrażonego mamrotania, kiedy trącają w ramię,
dla nieprzytomnego mrugania, boleśnie ściętych brwi na włączone światło
(piękny obraz znęcania się nad niewinnym) –
rozczulenie nie do przełknięcia: dławi łzami w gardle.

Zdrowy, silny mężczyzna,
który w dzień podrzuca mnie jedną ręką jak w tańcu,
otula ramieniem i śmieje się znad mojej głowy
do świata nastawionymi zębami,
który gładko radzi sobie z natłokiem upartych, tępych, niesfornych przedmiotów
(samochód, skalpel, fura desek, góra nie umytych garnków) –
rozpostarty pod kołdrą
na całą długość bezwładnego, ciepłego ciała,
czy pogodnie sapiąc, czy z bezradnym pomrukiem kuląc się w siebie
(odwracając się do ściany,
osłaniając się łapą jak psiak: nie ruszajcie, proszę...) –
wystawiasz mi na pokaz
całą bezbronną istotę ludzkiej rasy: zniszczalność.

Ślimak bez muszli –
cieniutkie ździebełko wyrosłe na poligonie –
niemowlę w wózku pozostawionym na pastwę losu –
łagodny idiota, co się do wszystkich uśmiecha w ludzkim tłumie –
beznogi pośród drogi –
kobieta w nocy na pustej ulicy –
zarodek w macicy przed skrobanką –
skórka jak płatek płacząca od dotyku –
oko na świetle niczym oprócz łzy nie przykryte –
każdy z nas w każdej chwili zupełnie nieświadomie –
śpiący mężczyzna.

Przełożyła Aneta Kamińska
*
Obraz może zawierać: 1 osoba, dziecko i zbliżenie
Oksana Zabużko (1960) – ukraińska pisarka oraz działaczka kulturalna i społeczna. Studiowała filozofię na Kijowskim Uniwersytecie im. Tarasa Szewczenki, tam też uzyskała tytuł doktora. Jest autorką tomików poetyckich: „Trawnewyj inij”, „Dyrygent ostannioji swiczky”, „Awtostop”, „Nowyj zakon Archimeda”, „Druha sproba. Wybrane”, „Wirszi: 1980-2013” oraz książek prozatorskich: „Inopłanetianka” (1992), „Poliowi doslidżennia z ukrajinśkoho seksu”, „Kazka pro kałynowu sopiłku”, „Sestro, sestro”, „Muzej pokynutych sekretiw”. Wydała również kilka książek eseistycznych, literaturoznawczych i publicystycznych. Oksana Zabużko jest zaliczana do 100 najbardziej wpływowych osób na Ukrainie. W 2009 roku została uhonorowana orderem księżnej Olgi III stopnia, a w 2012 roku wręczono jej odznakę Złoty Pisarz Ukrainy, przyznawaną powieściopisarzom, których ogólny nakład powieści przekroczył 100 000 egzemplarzy.
W Polsce ukazały się jej trzy książki: Badania terenowe nad ukraińskim seksem (tłum. Katarzyna Kotyńska), zbiór opowiadań Siostro, siostro (tłum. Katarzyna Kotyńska i Dawid Mońko) oraz powieść Muzeum porzuconych sekretów (tłum. Katarzyna Kotyńska). Tę ostatnią książkę uhonorowano Literacką Nagrodą Europy Środkowej Angelus. Jej wiersze weszły do antologii: Cząstki pomarańczy. Nowa poezja ukraińska oraz „Portret kobiecy w odwróconej perspektywie. 12 poetek z Czech, Słowenii i Ukrainy” (red. i tłum. Aneta Kamińska). Na podstawie „Badań terenowych nad ukraińskich seksem” warszawski Teatr Polonia wystawiał monodram Katarzyny Figury w reżyserii Małgorzaty Szumowskiej.


VI
Sylvia Plath – Krawędź
Kobieta osiągnęła doskonałość.
Jej martwe

Ciało na uśmiech dokonania,
Złuda greckiego determinizmu

Płynie w zwojach jej togi,
Jej bose

Stopy zdają się mówić;
Doszłyśmy dotąd, to już kres.

Zmarłe dzieci skręcone jak białe węże,
Każde przy małym

Dzbanie mleka już próżnym.
Ona zwija je

Z powrotem w swe ciało jak
Róża swe płatki, gdy ogród

Tężeje i zapachy uchodzą
Z głębokich świeżych krtani kwiatu nocy.

Księżyc nie musi się smucić
Patrząc z kościanego kaptura.

On przywykł do tych spraw.
Jego żałobna szata powiewa.

Przełożyła Teresa Truszkowska
*
Obraz może zawierać: 1 osoba, w budynku
Sylvia Plath (ur. 27 października 1932 w Jamaica Plain k. Bostonu, zm. 11 lutego 1963 w Londynie) – amerykańska poetka, pisarka i eseistka, zaliczana do grona tzw. poetów wyklętych. Współcześnie znana m.in. dzięki na poły autobiograficznej powieści Szklany klosz. Jej poezja należy do nurtu poezji konfesyjnej. Sylvia Plath jest przy tym jedną z czołowych postaci kierunku w literaturze lat 50. i 60. XX wieku, określanego mianem Konfesjonalistów.
Fot. Sylvia Plath (Photo: Getty)


VII
Dorothy Parker
KRÓCIUTKA PIOSENKA
Gdy byłam młoda, naiwna wielce,
Był ktoś, kto mnie zasmucił —
Na pół rozłamał moje serce
I mnie, co gorsza, rzucił.

Miłość jest dla strapionych wielce,
Choć jest w niej coś z zarazy.
Ja też złamałam komuś serce;
Co gorsza, kilka razy.

NIESZCZĘŚLIWY ZBIEG OKOLICZNOŚCI
Gdy już mu wyznasz, żeś jego miłą,
wzdychając i cała drżąca,
A on obieca, że jego miłość
Jest wieczna, nieustająca —
Zdać sobie sprawę dobrze by było,
Że łże z was jedno bez końca.

DE PROFUNDIS
Czy to zakrawa na Utopię
Nadzieję mieć, że spotkam chłopię,
Które nie będzie mi pierniczyć
O laskach, które już zaliczył?

Z AKTUALNOŚCI
Mężczyzna rzadko się stara
O dziewczynę w okularach.

FAUT DE MIEUX
Podróże, troski, muzyka, sztuka,
Całus, sukienka, rym w sam raz, —
Serca się nie da nimi oszukać,
Lecz pomagają spędzać czas.

DZIECI RUBENSA
Od urodzin niechaj będą przeklęci
Monogamii tropiciele zawzięci,
W łóżkach wielu chcą się o nią dopytać —
Lepiej gdyby wyciągnęli kopyta.

DWUTOMOWA POWIEŚĆ
Słońce nie pała,
Nów w mroku szlocha;
Ja go kochałam,
On mnie nie kochał.

Przełożył Janusz Solarz
*
Obraz może zawierać: 1 osoba
Dorothy Parker (1893-1967) była instytucją na amerykańskiej scenie literackiej. Była wieloletnią redaktorką, od pierwszego numeru wydanego w 1925 roku, wpływowego tygodnika The New Yorker. Pojawiały się tam regularnie jej wiersze, opowiadania i recenzje. Jej pierwszy wybór wierszy ukazał się w 1926 roku i był niemalże natychmiastowym bestsellerem.

Komentarze