Popowicz, Świrszczyńska, Dziedzic, Malihon, Kora, Ryan

I

Weronika Popowicz

(za)Job

Pójdę pracować do kopalni

spocić się i ukorzyć żeby

wywietrzały z mojej główki

feministyczne androny

bo przecież nie znam

prawdziwego życia — wyhodowana

na zagranicznych witaminach

wychuchana, bezstresowa, bananowa

osmolę sobie białe rączki i wtedy

bardzo być może zrozumiem

dlaczego jestem taka niepoważna

*

Weronika Popowicz (1986) – początkująca poetka i malarka, amatorsko zajmuje się fotografią. Absolwentka psychologii (UJ) oraz Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa (UP, Kraków), specjalistka z zakresu biblioterapii. Uważa, że umysł, intelekt robi z ludzi zimnych cyników. “Ja (...) nie jestem cynikiem, mimo, że bym mogła. Nie chcę. To dla mnie śmierć za życia”.

II

Anna Świrszczyńska

Żołnierz mówi do generała

Chodź ze mną, generale.

Pójdziemy razem

zdobywać pięściami

karabiny maszynowe i armaty.

Kazałeś mi przecież zdobywać pięściami

karabiny maszynowe i armaty.

*

Bohaterem tego wiersza jest gen. Antoni Chruściel „Monter” (1895-1960) – dowódca Okręgu Warszawskiego AK, uhonorowany za powstanie trzecim krzyżem Orderu Virtuti Militari oraz Dzwonem „Monter” w Muzeum Powstania Warszawskiego. „Monter” wymusił wybuch powstania fabrykując i rozpowszechniając po południu 31 lipca 1944 roku fałszywy meldunek o rzekomym pojawieniu się czołgów sowieckich w miejscowościach podwarszawskich, a nawet na Pradze.

Sytuacja przedstawiona w wierszu „Żołnierz mówi do generała” odnosi się do odprawy dowództwa Okręgu Warszawskiego AK z 27 lipca 1944 roku. Antoni Chruściel „Monter” zażądał na niej wykonania zadań, jakie w związku z planowanym powstaniem wyznaczył Obwodom, a dowódcy Obwodów oświadczyli, że zadania te są niewykonalne z powodu braku broni i amunicji. Wówczas „Monter” rozkazał, by nieuzbrojonym żołnierzom AK zostały wydane siekiery, kilofy i łomy. Przy pomocy takiego sprzętu mieli atakować przeciwnika uzbrojonego w broń maszynową, granaty, miotacze płomieni, moździerze i artylerię (później także czołgi, lotnictwo i broń rakietową). Tym, którzy tego rozkazu nie wykonają „Monter” groził sądem wojennym.

Tadeusz Prus-Maciński – uczestnik powstania w batalionie NOW-AK „Gustaw” – następująco skomentował rozkaz „Montera” w 1992 roku: „Chruściel skompromitował się wobec dowódców Obwodów, bo wszak drogę natarć toruje się (ułatwia): przygotowaniem artyleryjskim, bombardowaniem lotniczym, bronią pancerną, ewentualnie – w fazie szturmu – ładunkami wybuchowymi, wiązkami granatów, ale na miłość Boską – nie siekierami!”

- komentarz Bohdana Piętki

*

Anna Świrszczyńska (1909 - 1984) – jedna z najciekawszych i najważniejszych polskich poetek, walczyła w Powstaniu Warszawskim, była sanitariuszką. Opisała PW w tomie pt. Budowałam barykadę (1974).

#wierszrocznicowy

IV

Daria Dziedzic

walka

pokonana przez formę owijam się w wiersz

i jest mi w nim dobrze. dobrze jest i ciepło.

ciepło i nie chce się myśleć. myślenie

jest łatwe i nie boli. ból nie jest teraz

w modzie. teraz, jest raczej nieswoje.

ubrane w wiosenny, pandemiczny pejzaż

chowa się przed nami. przed nami

jest jeszcze niepewne jutro. mimo to,

za oknem zaczyna kwitnąć bez,

tylko deszczu jak na lekarstwo.

jeszcze nic nie jest stracone,

jeszcze się wszystko zazieleni inaczej,

jeszcze będzie weselej, jeszcze będzie śmiertelniej.

*

Daria Dziedzic (1977). Absolwentka Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej oraz Filologii Polskiej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Autorka pięciu tomików wierszy. Laureatka wielu konkursów poetyckich. Publikowała wiersze i recenzje w pismach: Odra, Elewator, Migotania, Akant, Śląsk, Zagłębie Dąbrowskie, Art Papier. Jej wiersze czytano w audycji radiowej – Poczta Poetycka prowadzonej przez redaktora i krytyka literackiego Macieja Szczawińskiego. Mieszka w Dąbrowie Górniczej.

V

Anna Malihon

Bez pytań

Dobrze pamiętam usta mamy

poruszały się jak żywe tulipany

nieprzyzwoicie blisko słuchawki

Odpada pytanie

powiedziała komuś

I wyobraziłam sobie jak zakołysał się znak zapytania

nie utrzymał równowagi i zawisł

jak przybity do nocy haczyk

A na nim – grona kluczy do wszystkich drzwi

za którymi – rozwiązania

odpowiedzi i cuda

A ja błądziłam spodziewając się znaleźć

pokój z prezentami

Nigdy nie odważyłam się zapytać

bo co jeśli moje pytanie też odpadnie

Za mała przestrzeń na wszystkie drzwi

za małe usta na takie śmiałe pytania

za duża pauza od księżyca do miłości

ale jak się pragnęło tych prezentów

Za każdym razem kiedy padałam bez czucia

pobita do czarnych siniaków

ona całowała i prosiła o wybaczenie

obiecała lalkę

Widzisz kochany trzydzieści lalek

trzydzieści najlepszych lalek

z miejscowego domu towarowego

prawie nietkniętych

Pięć przeprowadzek w ciągu pierwszych pięciu lat

dwa urazy w ciągu następnych pięciu

jeszcze jeden uraz – decydujący

gdzieś w wieku dwunastu lat

kiedy wszystkie pytania wreszcie

ostatecznie odpadły

Jestem zimowym niemowlęciem

które śpi sobie w muszli kołdry

I przede mną tylko dobre

Tylko miłość do księżyca i do przodu

Co roku noszę jej tulipany

ale ktoś je kradnie

Rozwiąż mnie

Dosyć

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Anna Malihon (1984) – ukraińska poetka i prozaiczka. Autorka tomów poetyckich: „Dzwinok u dweri” (2003), „Pereływannia krowi” (2012), „Pokynutym korablam” (2012), „Perwisnyj doszcz” (2013), „Rozarij” (2020) oraz powieści „Nawczy jiji ce robyty” (2013). W 2016 roku w Nowym Jorku wyszła jej książka „Burnt skin” (w przekładzie Ołeny Jennings). Laureatka wielu konkursów poetyckich. W Polsce jej wiersz ukazał się na stronie Salonu Literackiego (tłum. Janusz Radwański), brała również udział w festiwalu Puls Literatury w Łodzi. Mieszka w Kijowie.

#środyzAnetąKamińską

VI

Kora

***

nic łatwiejszego niż wymyślić ideologię

trudniej stworzyć społeczeństwu ludzkie

godne warunki życia

Bóg jest ponad religiami

nie ma wyznania

systemy oparte na ucisku zwalniają

człowieka z myślenia

i formułowania opinii,

uwalniając z wysiłku

umysłowego

z odpowiedzialności

Sukces - skutek uboczny, a nie cel życia

artysta - który nie ma odwagi rozwijać się

harmonijnie, za wszelką

cenę chce być nowatorski

oryginalny, jest żałosny

jak podstarzały mężczyzna

biegający za swoją potencją

wiara w prawdziwe znaczenie

słów - miłość, ojczyzna

przyjaźń, patriotyzm

dobro, lojalność -

bez żadnych zastrzeżeń

*

Kora - Olga Aleksandra Sipowicz z domu Ostrowska, primo voto Jackowska (ur. 8 czerwca 1951 w Krakowie, zm. 28 lipca 2018 w Bliżowie) – wokalistka, osobowość sceniczna, autorka tekstów, poetka, artystka.

Tekst pochodzi z książki autorstwa Kory pt. "Miłość zaczyna się od miłości. Zeszyty 2013 - 2018", wydanej przez Wydawnictwo Agora w 2019 r., o której Kamil Sipowicz pisze: "Te zeszyty to czarowna pamiątka jej pięknego wewnętrznego świata".

Dzisiaj mija dwa lata od odejścia Kory.

*

Fot. AKPA

#wierszrocznicowy

VII

Kay Ryan

To życie

Skórka z ogórka, to życie.

Nawet dokręcone tak że ledwo ciurka,

lecz w strużce unosi się każda komórka

zdolna wywołać wojnę na ogromną skalę:

być miniaturowym znaczy być połkniętym

przez małe płetwale. Zenon znał zasadę,

która i nam służyć ma za radę: choćby

jak najstaranniej pomniejszona, sztafeta

bywa tylko pół-skończona tam gdzie meta;

potem dzielona bez końca na połowy reszta —

opóźnione zbliżanie się do taśmy, daremne

zachęty trenera o rumianej gębie.

Przełożył Janusz Solarz

*

Kay Ryan urodziła się w 1945 roku w San Jose w Kaliforni i spędziła większość swojego dorosłego życia w tym najludniejszym stanie. Przez wiele lat uczyła biedniejszych i gorzej przygotowanych studentów jak pisać wypracowania w College of Marin w Kentfield w Kaliforni. Żyła na uboczu i bez rozgłosu. Pierwszy zbiór wierszy wydała samodzielnie w 1983 roku, korzystając z finansowej pomocy przyjaciół. Krytyka zaczęła zauważać ją i doceniać dopiero w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Uznanie i względna popularność przyszło w 2004 roku, po tym jak jeden z wyborów jej wierszy nagrodzono Ruth Lilly Poetry Prize. Kilka lat później, w 2008 roku, została konsultantką do spraw poezji przy Bibliotece Kongresowej. W 2011 roku Fundacja MacArthur uhonorowała ją zaszczytną nagrodą „dla geniuszy”. W tym samym roku zdobyła nagrodę Pulitzera w dziedzinie poezji.

O jej poezji mówiono porównując ją do Emily Dickinson i Marianne Moore, podkreślając, że czerpie przyjemność z logicznych paradoksów i zabaw z językiem, często rehabilitując na potrzeby poezji nadużywane i wytarte zwroty.

#poniedziałkizJanuszemSolarzem