Flynn, Nowak, Olds, Kapuścińska, Kałytko, Klubowicz, Heim

 I

Leontia Flynn

Język mojego ojca

Ojciec siedzi w wysokim, skórzanym krześle,

a pokój go ujmuje, jak moja głowa ujmuje tę myśl

o nim. Jak gdyby w nadciągającej ciemności,

którą oswoi niezmienna pozycja dywanu albo lampy,

nie zanikał na rzecz cieni i chaosu.

Jak gdyby nie ginął w strumieniu wieku.

Alzheimer, tj. powolne gromadzenie strat.

Najpierw pamięć: najbliższy brzeg jego życia,

o który biją fale, zaczyna mrocznieć i słabnąć,

by wkrótce odpływ zmył ją całkowicie.

Więc najpierw pamięć. I język. Co to za proces zużycia

każe mu wrócić do mówionej odmiany staroangielskiego

("splątki", podpowie poradnik, "blaszki amyloidowe")?

Jego język grzechocze wśród niknących rzeczowników.

Wszystko jest "to to". "No, gdzie jest to to do tego?"

"Gdzie to to może być? No, to, to, wiesz przecież?"

(w tej pustyni suchych kości, gdzie zmarły rzeczowniki,

"córka" czasami może pomylić się z "żoną").

Mówię mu: To to nie zginęło, tato. Masz, tato.

Masz to. Masz to to, tato, weź to.

Przełożył Jerzy Jarniewicz

*

Leontia Flynn (1974) −irlandzka poetka i pisarka. Debiutowała w 2004 r. tomem wierszy "These Days", który zdobył nagrody Forward Prize i Eric Gregory Prize, a także został nominowany do prestiżowej Whitbread Award za najlepszy debiut roku. Od piętnastu lat pracuje w The Seamus Heaney Centre for Poetry na Queen's University Belfast.

II

Dorota Nowak

modlitwa

w pierwszych słowach mojego wiersza donoszę ci mamo

że pies sąsiadów znów ujadał w nocy biegał po ogrodzie

jakby świat kręcił się wokół kości i budy – od dawna

podejrzewam go o podsłuchiwanie ludzkich rozmów

spadła kolejna dachówka kot pod drzwiami zostawił

nowe zadrapania liście pokryły trawę – cierpliwie

zbieram ślady życia i śmierci mówią że to naturalna

kolej rzeczy że krew dopóki jest czerwona niesie tlen

a ja bym chciała poczuć twoje ciepło opowiedzieć

o kolorach zamknąć w dłoni twoją dłoń nucić

piosenki o miłości sprawdzić działanie telefonu

na wypadek gdybyśmy chciały usłyszeć nasze głosy

*

Wiersz „modlitwa” opowiada o próbie poradzenia sobie z żałobą po odejściu ukochanej Mamy.

*

Dorota Nowak, autorka czterech tomów poetyckich: „na dwa”, „opium”, „antidotum”, „zarzewie”.

Publikowana w pismach literackich, nagradzana w ogólnopolskich konkursach poetyckich, tomy „na dwa” i ”zarzewie” zostały nagrodzone w konkursach poetyckich na zbiór wierszy.

#czwartykonkursbabińca

#konkursowasobota

III

Sharon Olds

Język przechwałek

Pragnęłam doskonałości w rzucie nożem,

chciałam wykorzystać moje wyjątkowo silne i pewne ramiona

i moją prostą sylwetkę i szybkie elektryczne mięśnie

by coś osiągnąć w samym środku tłumu,

ostrze przekłuwające korę do głębi,

trzonek wibrujący powoli i ociężale jak kutas.

Chciałam jakiegoś epickiego pożytku z mojego doskonałego ciała,

jakiegoś heroizmu, jakiegoś amerykańskiego wyczynu,

który przekroczy to co zwykłe dla mojej niezwykłej istoty,

magnetycznej i elastycznej, przystawałam przy boiskach

i patrzyłam na grających chłopców.

Pragnęłam odwagi, rozmyślałam o ogniu

i forsowaniu wodospadów, ostrożnie

wlokłam za sobą mój brzuch nabrzmiały od tchórzostwa,

mój stolec czarny od suplementów żelaza,

wyciek z ogromnych,wilgotnych piersi,

moje opuchłe nogi, puchnące ręce,

nabrzmiała i ciemniejąca twarz, moje wypadające

włosy, moje intymne wnętrze

kłute przez okropny ból, raz po razie, jak nożem.

Kładłam się.

Kładłam się i pociłam i trzęsłam się

i wydalałam krew, kał i wodę i

powoli sama w środku koła wydaliłam

tę nową osobę

a oni wznieśli tę nową osobę ponad ten akt

i wytarli tę nową osobę do czysta z tego

języka krwi, który otulał całe ciało jak błogosławieństwo.

Zrobiłam to co wy chcieliście zrobić,Walcie Whitmanie,

Allenie Ginsbergu, zrobiłam tę rzecz,

ja i inne kobiety tak samo wyjątkowe

dokonujemy tego tym wyjątkowym bohaterskim ciałem,

przez to, że rodzimy, przez ten lśniący czasownik,

więc kładę moje hardeamerykańskie samochwalstwo

tu razem z innymi.

Sharon Olds

The Language of the Brag

I have wanted excellence in the knife-throw,

I have wanted to use my exceptionally strong and accurate arms

and my straight posture and quick electric muscles

to achieve something at the centre of a crowd,

the blade piercing the bark deep,

the haft slowly and heavily vibrating like the cock.

I have wanted some epic use for my excellent body,

some heroism, some American achievement

beyond the ordinary for my extraordinary self,

magnetic and tensile, I have stood by the sandlot

and watched the boys play.

I have wanted courage, I have thought about fire

and the crossing of waterfalls, I have dragged around

my belly big with cowardice and safely,

my stool black with iron pills,

my huge breasts oozing mucus,

my legs swelling, my hands swelling,

my face swelling and darkening, my hair

falling out, my inner sex

stabbed again and again with terrible pain like a knife.

I have lain down.

I have lain down and sweated and shaken

and passed blood and feces and water and

slowly alone in the center of a circle I have

passed the new person out

and they have lifted the new person free of the act

and wiped the new person free of that

language of blood like praise all over the body.

I have done what you wanted to do, Walt Whitman,

Allen Ginsberg, I have done this thing,

I and the other women this exceptional

act with the exceptional heroic body,

this giving birth, this glistening verb,

and I am putting my proud American boast

right here with the others.

Sharon Olds

The Language of the Brag

I have wanted excellence in the knife – throw,

I have wanted to use my exceptionally strong and accurate arms

and my straight posture and quick electric muscles

to achieve something at the centre of a crowd,

the blade piercing the bark deep,

the haft slowly and heavily vibrating like the cock.

I have wanted some epic use for my excellent body,

some heroism, some American achievement

beyond the ordinary for my extraordinary self,

magnetic and tensile, I have stood by the sandlot

and watched the boys play.

I have wanted courage, I have thought about fire

and the crossing of waterfalls, I have dragged around

my belly big with cowardice and safely,

my stool black with iron pills,

my huge breasts oozing mucus,

my legs swelling, my hands swelling,

my face swelling and darkening, my hair

falling out, my inner sex

stabbed again and again with terrible pain like a knife.

I have lain down.

I have lain down and sweated and shaken

and passed blood and feces and water and

slowly alone in the centre of a circle I have

passed the new person out

and they have lifted the new person free of the act

and wiped the new person free of that

language of blood like praise all over the body.

I have done what you wanted to do, Walt Whitman,

Allen Ginsberg, I have done this thing,

I and the other women this exceptional

act with the exceptional heroic body,

this giving birth, this glistening verb,

and I am putting my proud American boast

right here with the others.

Przełożył Janusz Solarz

*

Sharon Olds (1942) – amerykańska poetka, absolwentka Stanford University oraz studiów doktoranckich w Columbia University, nauczycielka kreatywnego pisania. Wychowana surowych warunkach, w religijnej, ale dysfunkcyjnej rodzinie, w której despotyczny ojciec alkoholik stosował przemoc wobec dzieci, a bezradna matka bała się stanąć w ich obronie. Często w swoich wierszach porusza tematy rodzinne. Debiutowała w 1980 roku i do dzisiaj zdobyła dziedzinie poezji wiele prestiżowych nagród, m.in. brytyjską Nagrodę Literacką T.S. Eliota oraz Nagrodę Pulitzera.

zdjęcie: Hillery Stone

IV

Salomea Kapuścińska

Pytanie

kiedy byłam dzieckiem

świat omotany był jedwabną nicią baśni

bardzo się kochali

porcelanowa laleczka i mały kominiarczyk

księżniczka spała na ziarenku grochu

zimą w bramie zamarzała sierotka z zapałkami

i anioł stróż był bliski na rozłożenie skrzydła

lecz pewnej nocy poczułam że umrę na pewno

razem z krasnoludkami i śpiącą królewną

porwałam nici bajek i spytałam mamy

czy jesteśmy dorośli dopiero

kiedy umieramy

*

Salomea Anna Kapuścińska (1940 - 2016) - polska poetka, autorka tekstów piosenek oraz słuchowisk, związana z Wrocławiem.

#międzynarodowydzieńpostacizbajek

V

Kateryna Kałytko

***

Masz tu, kobieto, mowę.

Strzelaj z niej.

Broń się do ostatniego tchu – i za nic

nie pozwalaj im się zbliżyć. Wykorzystuj

wbudowany system wywiadu radioelektronicznego

i noktowizor.

Wszystko to jest w środku. I nie kłam, że nie umiesz.

Uważnie śledź

dyslokację wroga i najmniejsze jego ruchy.

Dopuść na odległość strzału – a potem przypadnij do

celownika i już

nie zwlekaj.

Nabojów przypasano pod dostatkiem, nie żałuj ich,

jeśli się skończą – wyrabiaj je ze słów,

tylko delikatne kobiece palce zdolne są do tej motoryki.

I za nic, za nic nie pozwalaj im się zbliżyć

do starej miedzy, na której rozłożyła się

ojcowska śliwa.

Jeśli ją przekroczą – trzeba będzie walczyć wręcz. Wtedy już

przekłuwaj bagnetem, tnij od ucha do ucha,

rozcinaj, rozjuszaj i patrosz,

dopóki światło przed oczyma ostatecznie nie zgaśnie.

Kiedy odzyskasz przytomność – pogłaszczesz kolczastą potylicę

syna-rekruta, mężowi kule inwalidzkie podasz,

a potem – wszystko od początku.

Kto powiedział, że porzucamy na pastwę losu?

Uzbroiłyśmy się, jak mogłyśmy.

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Kateryna Kałytko (1982) – ukraińska poetka, prozaiczka i tłumaczka. Pochodzi z Winnicy. Studiowała politologię i dziennikarstwo na Akademii Kijowsko-Mohylańskiej. Autorka książek poetyckich: Posibnyk zi stworennia switu (1999), Sjohodnisznie zawtrasznie (2001), Portretuwannia asfaltu (2004), Diałohy z Odissejem (2005), Sezon sztormiw (2013), Katiwnia. Wynohradnyk. Dim (2014), Bunar (2018), Nichto nas tut ne znaje, i my – nikoho (2019) oraz prozatorskich: M.isterija (2007) i Zemla Zahublenych, abo Maleńki straszni kazky (2017). Laureatka wielu ważnych nagród literackich, m.in. Vilenica Crystal w Słowenii (2016), Nagrody im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego Polskiego Instytutu w Kijowie (2017), Książki Roku BBC (2017), LitAkcent Roku (2014, 2018, 2019), Nagrody Miasta Literatury UNESCO (2019) oraz Women in Arts Ukraińskiego Instytutu i UN Women (2019). Jest tłumaczką i popularyzatorką współczesnej literatury Bośni i Hercegowiny. W Polsce jej wiersze w przekładach Anety Kamińskiej zostały zamieszczone w kilku antologiach: 30 wierszy zza granicy. Młoda poezja ukraińska (2012), Wschód – Zachód. Wiersze z Ukrainy i dla Ukrainy (2014) oraz Listy z Ukrainy. Antologia poezji (2016). Były publikowane również w Babińcu Literackim i ArtPapierze.

VI

Marta Klubowicz

Słowa

Jadwidze Jankowskiej Cieślak

Poeci znajdują

słowa

leżą na ulicy

rosną w kwitnących łąkach

Mijają je pociągiem

jadąc na spotkanie

w miejsko gminnej publicznej

za czterysta złotych

Zapisują je szybko

w notesie notbooku

wąchają maszerując

drogą wśród rzepaków

lub strącają jak muchę

śledząc na tablecie

newsy o Trzeciej Wojnie

co już dawno trwa

Słowa spadają z deszczem stukają o szyby

walą gradem o dachy mieszkań na poddaszu

zapisywane w chmurze wyryte w kamieniu

Ciągle ich nadmiar i ciągle ich głód

na sacrum na profanum na dobro i zło

Poeci to próbują załatwić inaczej

bo gdzieś między wierszami jakaś tajemnica

Ciągle im się udaje i nie może udać

Język w zachwycie zastygł grzęźnie w przerażeniu

Słowa nie do spisania ptaków które krzycząc

Kołują nad drzewami po upalnym dniu

drzew które rozmawiają z wiatrem i pod wiatr

a w sennej ciszy milczą i to też ich mowa

Byłam matką i dziecko zmarło mi na rękach

z głodu w ruinach domu który zmiotła wojna

wyrazić tego bólu nie potrafi nawet

ten kto z kamienia umie wydobywać płacz

Byłam sobą w pniu drzewa w środku żywej pompy

paznokciami korzeni wczepiłam się w ziemię

silna tłoczyłam w górę życie aż do liści

i trwałam w jednym miejscu cierpiąc mróz i wicher

i bałam się gdy trawy paliły się wokół

Lecz aby to opisać brak mi drzewich słów

*

Marta Klubowicz (1963) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, poetka, tłumaczka literatury niemieckiej.

*

Śladem Autorki w Babińcu:

 https://www.facebook.com/literackibabiniec/posts/1354838541572671/

VII

Katie Heim

Gdyby moja pochwa była spluwą

Gdyby moja pochwa była spluwą, ty stanąłbyś w jej obronie,

Walczyłbyś za nią na śmierć i życie, w autobusach jechał do niej.

Gdyby moja pochwa była spluwą, dbałbyś o jej połysk złoty,

Jej tajemnic byś dochował bowiem, ale po co gadać o tym.

Gdyby moja pochwa była spluwą, broniłbyś jej prywatności

Przed dotykiem lodowatych dłoni, buntowałbyś się i złościł.

Gdyby moja pochwa była spluwą, jej praw nikt by nie podważał,

Niezależnie od ilości ofiar, liczby dzieci na cmentarzach.

Gdyby moja pochwa była spluwą, nikt by mnie nie rewidował,

Mogłabym bezkarnie przejść bo prawo pozwala by spluwę chować.

Gdyby moja pochwa była spluwą, nie musiałabym cię prosić,

W całym kraju mogłabym polować i to co mężczyźni głosić.

Ale moja pochwa nie jest spluwą, jest znacznie silniejszą rzeczą,

Głos ma tak doniosły, że jej prawdy w uszach prawodawców dźwięczą.

Pochwy nie są słabe, delikatne, są umięśnione, magiczne,

Więc przestań je dręczyć projektami ustaw, które są tragiczne.

Moja pochwa staje tu by żądać od tych, co się za tym kryją

By wysłuchali głosów tysięcy lub zmierzyli się z ich siłą..

Przełożył Janusz Solarz

If My Vagina Was a Gun

If my vagina was a gun, you would stand for its rights,

You would ride on buses and fight all the fights.

If my vagina was a gun, you would treat it with care,

You wouldn't spill all its secrets because, well, why go there.

If my vagina was a gun, you'd say what it holds is private

From cold dead hands we could pry, you surely would riot.

If my vagina was a gun, its rights would all be protected,

no matter the body count or the children affected.

If my vagina was a gun, I could bypass security,

concealed carry laws would ensure I'd have impunity.

If my vagina was a gun, I wouldn't have to beg you,

I could hunt this great land and do all the things men do.

But my vagina is not a gun, it is a mightier thing,

With a voice that rings true making lawmakers' ears ring.

Vaginas are not delicate, they are muscular and magic,

So stop messing with mine, with legislation that's tragic.

My vagina's here to demand from the source,

Listen to the voices of thousands or feel their full force.

*

Katie Heim nie jest poetką, co widać chyba na pierwszy rzut oka. Ale nie o to tu chodzi. Heim jest aktywistką na rzecz praw kobiet i odczytała ten „wiersz” na posiedzeniu komisji do spraw zdrowia przy senacie stanowym w Teksasie w 2013 roku.