Oliver, Frankowska, Olds, Bartnik, Kałytko, Borzeszkowska, Jong

 I

Mary Oliver

Przygotowanie domu na przyjście Pana

Drogi Panie, zamiatałam i wycierałam, lecz

nadal nic nie błyszczy się tak, jak powinno

dla Ciebie. Na przykład pod zlewem jest

wrzawa myszy – to sezon na mnogość

ich dzieci. Cóż mam robić? A w ścianach

pod okapami wiewiórki

wygryzły swoje nierówne wejścia – ale to pora,

kiedy potrzebują schronienia, więc cóż mam robić? A

szop pracz kuśtykając wkrada się do kuchni i otwiera szafkę,

gdy tymczasem pies chrapie, a kot wtula się w poduszkę;

cóż mam robić? Piękny jest świeży opad śniegu

na dziedzińcu i lis, co śmiało spoziera

ze ścieżki na drzwi w oddali. A ja nadal wierzę, że

przyjdziesz, Panie: przyjdziesz, kiedy przemówię do lisa,

wróbla, zagubionego psa, drżącej bernikli, wiedz,

że tak naprawdę zawsze zwracam się do Ciebie, kiedy mówię,

jak to robię cały ranek i popołudnie: Wejdź, Wejdź.

Przeł. Jacek Majewski

*

Mary Oliver (1935 - 2019) – amerykańska poetka i eseistka. W 1992 zdobyła National Book Award, a wcześniej, w 1984 roku otrzymała nagrodę Pulitzera za jej najbardziej znaną kolekcję wierszy American Primitive. W 2007 The New York Times określił ją jako „zdecydowanie najlepiej sprzedającą się poetkę tego kraju”. Jej wiersze bardzo cenił i tłumaczył Czesław Miłosz.

II

Agnieszka Frankowska

prześwietlenia

leżysz

pod ostrzałem

- - - - - - - - - -

próba ogniowa

wąski kanał

usilne nie

oddychanie –

nie zgłosiłaś się

dobrowolna

nie chcesz skupiać

uwagi – udajesz

że nie masz nic

na straty

nie zgłaszasz

strachu – liczysz

własne siły

samowyzwolenia

w walce

w błysku serii

rozkłada ciało –

od środka ogień

unieruchomiona

magnetycznie w

granicznej wojnie

nie zdradzisz się

ruchem ostrożnym

ściskasz coś

natychmiastowego

co pomoże uciec –

noc o przedłużonym

uwalnianiu

w kontraście

liczne ogniska

nerw odmawia

słowa:

cisza – atak

lepiej mieć pełen

obraz układu

*

Od razu wiedziałam, to jest ten "strasznie" ważny wiersz. Po dziesięciu latach diagnozowania, poczułam ulgę, a nawet dziwną radość, że to stwardnienie rozsiane (SM), że jednak nie zwariowałam, tak jak sugerowali. Kolejny dzień to, zapis ciągłej niepewności, trudno do niej wracać, trudno zapomnieć. Coroczne badanie rezonansem niezmiennie wyzwala strach o podobnym natężeniu. W oczekiwaniu na wynik czuję jak mnie nie ma i chcę o tym powiedzieć, piszę wiersz. Mnie samej ciężko o tym czytać. Czytają inni i są ze mną, życzą zdrowia. Ten wiersz daje mi poczucie obecności. Jestem ciągle ważna, nie tylko ta chora.

*

Agnieszka Frankowska - urodzona 8 marca 1972 r; feministka / aktywistka / poetka / osoba z niepełnosprawnością / osoba nieheteronormatywna / publikowała m. in w “Zadra”, “Furia”, “Czas kultury”, “Sabatnik boginistyczny”, “Babiniec literacki” oraz w zinach / jedna z bohaterek filmu dokumentalnego “L.Poetki”/ współinicjatorka Dobra Kawiarnia, miejsca zatrudnienia wspomaganego dla osób z niepełnosprawnościami.

Fot. Barbara Sinica

#konkursowasobota

#czwartykonkursbabińca

III

Sharon Olds

Znak Saturna

Czasem moja córka spojrzy na mnie spojrzeniem

barwy ciemnego bursztynu, podobnie jak mój ojciec,

kiedy był bliski furii i wówczas przypominałam sobie,

że urodziła się pod znakiem Saturna,

ojca, który pożarł własne dzieci.

Czasem

ciemny, nieruchomy tył jej głowy

przypomina mi go, kiedy nieprzytomny

leżał każdego wieczora na kanapie z odwróconą głową.

Czasem

słyszę jak rozmawia ze swoim bratem,

jest w niej chłód, który u niego uchodził za rozsądek,

a był opanowany wolą gniewu.

A kiedy wściekła

wpada do swego pokoju trzaskając drzwiami,

widzę jego szerokie, obojętne plecy, kiedy wyciągnięty

zapadał w niepamięć pragnąc od nas uciec,

podczas gdy burbon zamieniał się w jego mózgu

w węgiel.

Czasem widzę ten węgiel

rozpalający się w jej oczach. Kiedy do niej mówię,

starając się nakłonić ją do łagodności,

pochyla swoją jasną drobną twarz

jakby nie mnie słuchała,

ale we krwi we własnym uchu,

jakby słuchała głosu swego dziadka.

Przeł. Julia Hartwig

*

Sharon Olds (1942) – amerykańska poetka, laureatka Pulizera, brytyjskiej Nagrody Literackiej Eliota i wielu innych prestiżowych nagród poetyckich. W wielu wierszach poetka porusza temat przemocy domowej i politycznej. Mieszka w Nowym Jorku, gdzie uczy na uniwersytecie kreatywnego pisania.

IV

Olga Bartnik

WERTYKALNIE

Pani Specto po latach życia w perspektywie horyzontalnej

właściwej lwicy rodzącej

polującej karmiącej czyszczącej

popychającej swoje młode

w kierunku ich przeznaczenia

zatęskniła

do pozycji wertykalnej

Owszem jest drapieżcą

to znaczy ogarnia świat na krzyż

z lewa na prawo

z dołu do góry

– to do góry ma zasadnicze znaczenie

w obliczu świadomości

bycia stworzeniem skończonym

z sercem

które tłoczy krew ku

misterium nieskończoności

Styczeń 2021

*

Olga Bartnik – żona Mężczyzny, matka Czterech Pór Roku, historyk i HR-owiec. Czasem mówi o sobie: jestem pisaniem. Prowadzi na Facebooku fanpejdż Olga Bartnik – Głębia, grupę Głębia dla twórców oraz blog: www.olgabartnik.pl.

Pisze opowiadania, miniatury literackie, wiersze oraz recenzje. Prowadzi wywiady z twórcami.

Mieszka w kraju fiordów.

*

Fot. Agnieszka Majewska z prywatnych zbiorów Olgi Bartnik

V

Kateryna Kałytko

***

Paląc przez okno, w rozpostarty maj,

myślisz: jak to się dobrze złożyło na tej ostatniej wojnie,

prawie nic nie zginęło.

Chyba że dzieciństwo, razem z mamą,

ale czas na to tak czy inaczej nadchodził.

No, nie można przecież wiecznie żyć i nie dorośleć.

Chyba że domostwo, ale co po tym domu,

skoro istota ludzkiego mieszkania to tymczasowość.

Skąd by inaczej gęsta tęsknota wpatrywania się

w cudze oświetlone okna, półprzezroczyste, cierpkie

jak cząstki cytryny.

Widokówki, listy, bezsensowny dziennik

i niewykorzystane bilety na nowe kiedyś filmy,

wysuszony bukiet – coś takiego, czego zawsze

chce się pozbyć, ale nigdy nie można się za to zabrać.

Najbardziej ci przeszkadzał czerwony sznurek w szufladzie –

nie wiadomo już, skąd się wziął, o długości dokładnie takiej,

żeby objąć cienki dziewczęcy nadgarstek.

Wszystko na miejscu – ręce, nogi, do uczciwej pracy

nawet jest głowa, mimo to, że w niej

do tej pory mieszkają wstydliwe i straszne obrazy,

ale nikt ich nie widzi i pytać nie będzie.

Miasto częściowo jest całe.

Ludzie częściowo są żywi.

Ci, którzy przeżyli, uciekli, schowali się,

wyleźli z kanalizacji, zdradzili, ale pokajali się,

emigrowali, ale wrócili inni.

Wszyscy oni otaczają, mówią: naprawdę jak to dobrze!

Jest komu wypiekać chleb.

Jest komu kupować go na kartki.

Jest komu być w ciąży i robić aborcje.

Jest komu posiać szpinak, ale nie wiadomo, co z nim robić.

Tu przydałaby się mama z jej pierogiem:

ser i zielenina, co sobotę w twoim dzieciństwie.

Dziewczynka z czerwonym sznurkiem na ręce pokaże się

czasem w tłumie,

kiedy zbliża się burza. Albo w niespokojną pełnię.

Można kogoś urodzić.

Kogoś zabić.

Zakochać się.

Czy co tam jeszcze robi się z ludźmi,

jeśli dobrze pamiętasz.

Można byłoby sobie przypomnieć.

Spróbować.

Dalej.

Przełożyła Aneta Kamińska

#środyzanetąkamińską

*

Kateryna Kałytko (1982) – ukraińska poetka, prozaiczka i tłumaczka. Pochodzi z Winnicy. Studiowała politologię i dziennikarstwo na Akademii Kijowsko-Mohylańskiej. Autorka kilku książek poetyckich i prozatorskich. Laureatka wielu ważnych nagród literackich, m.in. VilenicaCrystal w Słowenii, Nagrody im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego Polskiego Instytutu w Kijowie, Książki Roku BBC, LitAkcent Roku, Nagrody Miasta Literatury UNESCO oraz Women in Arts Ukraińskiego Instytutu i UN Women. Jest tłumaczką i popularyzatorką współczesnej literatury Bośni i Hercegowiny.

W Polsce jej wiersze w przekładach Anety Kamińskiej zostały zamieszczone w kilku antologiach: 30 wierszy zza granicy. Młoda poezja ukraińska (2012), Wschód – Zachód. Wiersze z Ukrainy i dla Ukrainy (2014) oraz Listy z Ukrainy. Antologia poezji (2016). Były publikowane również w Babińcu Literackim i ArtPapierze. Pisarka wzięła także udział w Miesiącu Spotkań Autorskich we Wrocławiu (2019). Jej tom „Nikt nas tu nie zna i my nikogo” został nominowany do nagrody Europejski Poeta Wolność i ukaże się w 2021 roku w przekładzie Anety Kamińskiej.

VI

Małgorzata Borzeszkowska

Most na niedługiej rzece

kiedyś przejdę przez most nad rzeką

nie za szeroką, nie za bystrą

przejdę powoli tanecznym krokiem,

albo wyprostowana, albo na rękach

jak szczupła afrykańska kobieta

niosąca na głowie toboły z całym życiem

jak staruszka spod Riazania

z suchą wiązką wspomnień na plecach

przejdę przez most

z białą chustką na głowie

i nagarnę do ust chmur

a potem rozpalę ognisko

będę liczyć zimne iskry

pod stopami w tańcu

***

Małgorzata Borzeszkowska (1964) – poetka, nauczycielka j. angielskiego i historii, publikuje na portalu Fabrica Librorum. Wydała tomiki „U Bramy” (nagroda na targach książki „Costerina ” – 2008), "Wpisani w pejzaż" i "Z pogranicza ciszy i światła". Laureatka konkursów poetyckich.

VII

Erica Jong

Koniec

Stężały lód

dawnej miłości.

Dłoń wypełniona wodą —

zaciska się

by zamknąć ciebie.

Lecz wciąż

wciąż przeciekasz.

Dokąd odszedłeś?

Jaka wiosna stopiła

lód wokół mego serca?

Jak stara lodówka

z wyważonymi drzwiami

wygrzewasz się w słońcu.

Otwieram rękę

i dłoń prześwieca różowo

jak cukierek.

Oto wyschłe łożyska rzek,

linia życia

głęboka jak sen.

Oto krople potu —

tylko moje.

Nie ma już śladu

po tobie.

Przeł. Teresa Truszkowska

*

Erica Jong (1942) – amerykańska poetka, powieściopisarka, eseistka, przedstawicielka nurtu feministycznego w literaturze. Jej najbardziej znaną powieścią jest sprzedany w 12,5 mln egzemplarzy Strach przed lataniem.

Jako poetka wydała sześć tomików poezji, nagradzanych m.in. prestiżową nagrodą Bess Hokin Prize of Poetry, której laureatką była również Sylvia Plath. Jong jest także autorką książki dla dzieci pt. Megan's Two Houses, która w zamierzeniu miała pomóc dzieciom przetrwać i zrozumieć rozwód rodziców.

Jej książki przetłumaczono na 27 języków, w tym również na polski.

Ze strony ojca jest pochodzenia polsko-żydowskiego.

Fot. Getty Images