Gruszka-Zych, Czekańska, Castaño, Kaźmierczak/Kuttig , Andijewska, Maryszewska, Smith

I

Barbara Gruszka-Zych

* * *

tej nocy wybuchła wiosna pierwszy krokus

w twoich rozpiętych spodniach wystawał

ponad paskiem na brzuchu nad brzegiem suwaka

którym zamykałeś tysiące razy to co tak delikatne

teraz sam mi pokazałeś jak kwitnie z radości że jesteśmy

blisko leżałeś na wznak chyba w okularach choć nie były

potrzebne żeby cokolwiek zobaczyć z realnego świata świtało

nam w głowach że jeśli to co nierealne tak szybko zaczęło

mieć kontury naszych ciał to jest jeszcze szansa

że to one pozwolą zmartwychwstać naszym martwym duszom

wiesz jakie to cudowne powiedziałeś pomyślałam

pierwszy raz w życiu że to cud że mam rękę

którą zapisuje na twoich plecach słowa miłości

„Nie ma nas w spisie”

*

Barbara Gruszka-Zych – poetka, dziennikarka, krytyk literacki. Była stypendystką wiedeńskiej fundacji Janineum (2002), Fundacji Jana Pawła II w Rzymie (2003), Fundacji „Heinrich & Jane Ledig-Rowohlt” w Lavigny w Szwajcarii (2014).

Od roku 1989 pracuje w tygodniku „Gość Niedzielny”; współpracuje też z innymi tytułami prasowymi. Od 1994 roku należy do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, od 2001 do Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego, od 2018 do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Wchodzi w skład grupy literackiej Magnus Ducatus Poesis na Litwie.

Wydała zbiory reportaży „Mało obstawiony Święty. Cztery reportaże z Bratem Albertem w tle” (ISBN 83-7030-400-1) i Zapisz jako… (ISBN 83-7030-411-7) , które ukazały się w latach (odpowiednio) 2002 i 2004 nakładem Księgarni św. Jacka, portret Czesława Miłosza „Mój Poeta – osobiste wspomnienie o Czesławie Miłoszu" (ISBN 9788371834998) – w roku 2007 (wyd. Videograf II), "Takie piękne życie. Portret Wojciecha Kilara” – Bytom 2015, Wydawnictwo Niecałe. ISBN 978-83-64453-18-2, „Życie rodzinne Zanussich. Rozmowy z Elżbietą i Krzysztofem” Wyd. Działania Wizualne, Czeladź 2019. ISBN 978-83-953378-0-2

Opublikowała następujące tomiki: Napić się pierwszej wody – Warszawa 1989, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, ISBN 83-203-3073-4,Teren prywatny – Katowice 1994, „Videograf”, Nic się nie stało – Katowice 1995, „Towarzystwo Zachęty Kultury”, wyd. II 1997, Pali się mój próg – Katowice 1997, Śląsk (ISBN 8371640498), Zapinając kolczyki – Katowice 2000, „Wydawnictwo Parol” (ISBN 8390833042), Podróż drugą klasą – Katowice 2002, „Bractwo Myśli Bratniej Związku Górnośląskiego”, Sprawdzanie obecności – 2004, Wydawnictwo KOS (ISBN 83-89375-51-6), Miegu su tavim po oda (Śpię z tobą pod skórą) – 2006, Kowno, polsko-litewski wybór wierszy, Nemunas, Ile kosztuje łąka – Katowice 2007, „Biblioteka Śląska” (ISBN 9788360209110), Muchy i ludzie – 2008, Księgarnia św. Jacka (ISBN 978-83-7030-658-8), Dzban pełen ognia – 2009, Sankt Petersburg, polsko-rosyjski wybór wierszy wydany nakładem Generalnego Konsulatu Republiki Polskiej w Petersburgu, seria redagowana przez Anatola Niechaja, Ostatnie śniadanie – 2009, „Towarzystwo Przyjaciół Sopotu”, Biblioteka TOPOSU nr 45 (ISBN 978-83-61002-44-4, Mężczyzna i kobieta przed kremacją 2011 – wybór wierszy z lat 1989–2009, Klub Niezależnych Stowarzyszeń Twórczych „Marchołt”, Szara jak wróbel – 2012, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Biblioteka TOPOSU nr 76 (ISBN 978-83-61002-85-7), Dwoje o miłości (Dviese apie meilę), Barbara Gruszka-Zych i Julius Keleras, fundacja Naujoji Romuva, Wilno 2012 (ISBN 978-609-8035-19-3) Nasz Poeta – Wspomnienie o Czesławie Miłoszu, razem z Birute Jonuskaite, fundacja Naujoji Romuva, Wilno 2012 (ISBN 978-609-8035-18-Koszula przed kolana - Katowice 2014, Wydawnictwo Biblioteka Gościa, (ISBN 978-83-938007-3-5) Nie ma nas w spisie - Katowice 2014, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", (ISBN 978-83-7164-818-2) Dowody na istnienie ciemni - Wrocław 2014, Wydawnictwo Astrum, (ISBN 978-83-7277-647-1) Koszula przed kolana - Katowice 2014, Wydawnictwo Kurii Metropolitalnej „Gość Niedzielny" (ISBN 978-83-938007-3-5). • Przyrząd do uzdatniania wody 2015 – Wrocław, Wydawnictwo Astrum ISBN 978-83-7277-896-3 . ISBN 978-83-64453-18-2 „Tacy kruchutcy” Sopot. 2017, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, ISBN 978-83-65662-19-4 „Samo święto. Wiersze miłosne”, Katowice 2017, Wyd. Śląsk, „Basiu wróciłem" – Katowice 2018, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, "Nie chciałam ci tego mówić” Katowice 2019, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.

Fot. Dominika Koszowska

II

Maria Czekańska - Myśli niepłodne

czasem niewiele trzeba, aby się utracić,

choć nie przypomnę sobie, jak głęboko.

momenty-apokalipsy:

zerkam w okno, odrywa mnie pisk, ktoś mnie zagada, zawibruje telefon, zagotuje się woda.

suszarka, która nie mogła się włączyć nagle się włączy, a wiatr zacznie porywać firanki.

momenty apokalipsy. może było to ważne,

a może tym właśnie byłeś, myślą, która uciekła?

stoisz obok, ale nie pamiętam.

*

Maria Czekańska (ur. 1995) jest poetką przed debiutem książkowym. Dotychczas publikowała w „Odrze”, „Wizjach”, „Babińcu literackim”, „Śląskiej Strefie Gender” i "Nowej Orgii Myśli". Jej pasją jest chodzenie na skrajach. Mieszka w Zabrzu.

III

Yolanda Castaño - Historia metamorfozy

Na początku był kłopot

gorzkie wyrzeczenia kiedy byłam dzieckiem byliśmy biedni

i nigdy niczego nie miałam

rachityczna pozbawiona tożsamości a przede mną gorycz niedostatku

parabola kompleksów syndrom ducha

(Tak samo okropnie jest marnieć jak tego żałować)

Rafa z cienia która rozrywa moje korale.

Na początku były słabiutkie skrzela

które nie chciałby abym była szczęśliwa dając mi ledwo odetchnąć

w korytarzach szkoły moja twarz była zupełnie pospolita

jakaś fizjonomia całkowicie bez wyrazu

masz albo nie daj sobie spokój przyzwyczaj się przełknij

kruki zasłaniające chmury wyrok na wieczne zimno

na ciągły boreasz na prywatne poświęcanie się

(wychowywałam się w przyklasztornej szkole

dziewczyny wychodząc z niej niosą piętno albo

anorektyczki albo lesbijki

to piętno odciska się we krewi na łokciach w głowach

w sumieniach w łechtaczkach).

Zamykałam oczy i z całych sił pragnęłam

raz na zawsze stać się tym kim byłam.

Ale piękno przekupuje. Pięknem można przekupić.

Rafa z cienia która koroduje moje korale.

Świt zwycięża a w gardle rodzi się proroctwo.

Głupia mała! wszystko obsesyjnie pokrywałaś

krzyżami

zamiast sensem.

Tej zimy kwiaty zakwitły powoli jak szalone.

Rzeki w górnym biegu zmieniły się w różowe wodospady

a w moich włosach rodziły się motyle i ślimaki

Uśmiech moich piersi dawał energię samolotom

Piękno przekupuje

Pięknem można przekupić

Alabastrowa skóra brzucha przyprowadziła wiosnę

z moich małych rąk wylewały się morskie ślimaczki

a największe pochwały trafiały prosto w serce

nie wiedziałam co robić z taką ilością światła w takich ciemnościach.

Powiedzieli mi: „twoja uroda nie przyniesie ci szczęścia”

i splunęli mi w twarz moimi wdziękami do tego klubu

nie przyjmuję się dziewcząt z pomalowanymi na czerwono ustami

mdląca nawałnica podła perwersja która nie ma nic wspólnego

z maskarą na rzęsach

myszy wkradły mi się do pokoju i skalały w szufladach białą pościel

litry pomyj potajemne śledzenie litry kontroli

litry oszczerców kilogramy podejrzeń z powodu moich podkreślonych łuków brwiowych

powinniśmy cię związać

wyczyścić twarz kwasem masz wyglądać skromnie

zrezygnować z bycia sobą aby zostać pisarką?

oni diabolizowali moje piękno smukłość mojej szyi

narodziny owłosienia poniżej karku do tego klubu

nie wpuszcza się dziewcząt tak pysznie kwitnących

Nie ufamy latu

Piękno przekupuje.

Zastanów się czy to wszytko jest czegoś warte.

Przełożyła: Grażyna Wojcieszko

*

Yolanda Castaño – galicyjska poetka, tłumaczka i krytyk literatury hiszpańskiej oraz galicyjskiej.Jest autorką sześciu tomów poetyckich oraz pięciu książek dla dzieci. Jej wiersze były już tłumaczone i publikowane w dwudziestu pięciu językach. Laureatka wielu galicyjskich i międzynarodowych konkursów poetyckich. Od 2010 jest dyrektorem światowego festiwalu poezji PontePoética (Pontevedra), a od roku 2012 prowadzi międzynarodowe warsztaty poetyckie w San Simon oraz spotkania literackie Poetas di(n)versos. Stypendystka fundacji czAR(T) Krzywogońca w lutym 2019.

Grażyna Wojcieszko – poetka, tłumaczka, autorka sześciu tomów poetyckich oraz opowiadań zebranych w bestselerze Animalki. Absolwentka Studium Literacko-Artystyczne Uniwersytetu Jagiellońskiego a wcześniej francuskich uniwersytetów: Orsay i Jussieu. Aktualnie drze pióra w krakowskiej grupie literackiej Piórnice. Należy do najczęściej tłumaczonych współczesnych poetek polskich. Laureatka wielu ogólnopolskich konkursów poetyckich. Prezes Fundacji czAR(T) Krzywogońca – miejsca międzynarodowych spotkań twórczych i działalności artystycznej. W ramach inicjatyw fundacji zainicjowała ogólnopolski konkurs poetycki „O Złotą Pszczołę”, a dzięki niemu utworzyła nową serię wydawniczą „Leśna pszczoła”, zawierającą lirykę współczesnych poetów zainspirowanych przyrodą.

Śladami autorki - https://business.facebook.com/…/a.320315…/1109091326147395/…

IV

Łukasz Kaźmierczak/ Łucja Kuttig –

malthus, malthus, co z ciebie wyrośnie,

martwimy się już od wieku pary

samsung chwyta smak snów o tym by ranek

zacząć szklanką świeżego powietrza

mróz tych słów mijam koło wiaduktu a tego

typu śnieg przed sylwestrem kłuje nozdrza

ostatni raz w tej postepoce węgla i gazu

w tym roku ostatni raz wyczerpiemy złoża

antymonu – aspekt dokonany anonsowany

przez amerykańską inspekcję geologiczną

zastanawia ze względu na potencjalną poetyckość

braku: ponieważ czy w pustce potrzeba liryki lub

lingwizmu choćby – dobieramy się do głębszych

droższych stóp snów o antymaltuzjańskim postępie

*

Łukasz Kaźmierczak/ Łucja Kuttig – niebinarne autorze „Kokostów”, „Agrestów” i nadchodzącego tomiku „Orzechnia. Orzechnini – Orzechnica – Orzechniczka”.

V

Emma Andijewska

Usłużne parasolki

Po ulicy, jak tylko okiem sięgnąć,

latają rozłożone parasolki,

uprzejmie proponując chętnym

bezpłatne

ułatwienie sposobu przemieszczania się.

Ale z jakiegoś powodu

nikt się nie odważa,

bojąc się zbytniego zadłużenia

u zdzierców

często stojących

za darmowymi usługami.

I za parasolkę

łapie się tylko jedna babcia,

która już niczego się nie boi,

razem z kędzierzawym wnukiem.

I oni oboje

tak harmonijnie płyną

nad głowami przechodniów,

że każdy zatrzymuje się

i obiecuje sobie od dzisiaj

zacząć nowe życie

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Emma Andijewska (1931) – ukraińska poetka, prozaiczka i malarka. Urodziła się w mieście Stalino (obecnie Donieck), ale od 1943 r. mieszka na emigracji, w USA i Niemczech. Autorka wielu książek poetyckich i prozatorskich, wydawanych zarówno ma Ukrainie, jak i zagranicą. Ukraińskie czasopismo „Ji” ogłosiło rok 2004 Rokiem Emmy Andijewskiej i przez ponad 12 miesięcy publikowało fragmenty jej twórczości oraz omówienia. W roku 2018 została laureatką najważniejszej ukraińskiej nagrody literackiej – Państwowej Nagrody im. Tarasa Szewczenki. W Polsce jej wiersze znalazły się w antologii „Wiersze zawsze są wolne. Poezja ukraińska w przekładach Bohdana Zadury” (2004), były też publikowane w „Wakacie” (tłum. Aneta Kamińska) i Babińcu Literackim.

#środyzAnetąKamińską

VI

Barbara Maryszewska – Byłabym gotowa zrobić coś głupiego

czego żałowałabym potem bo wszystko to ostatecznie pikuś

.

aplikujemy sobie

lekarstwa i specyfiki by nie zapominać

a przecież pamięć

jak na złość bywa pamiętliwa

i niechętnie odpuszcza

tymczasem ja

jestem niezła w niepamiętaniu

ono oferuje mi więcej

i nie robi dziury w całym

niepamiętanie

szybciej godzi mnie ze światem i ze sobą

bezboleśnie usuwa

czyjeś makro i mikro przewinienia

i wygłusza tupnięcia nogą

lubię swoje niepamiętanie

niektórzy zazdrośnie określą je wyparciem

a ja nie nazwę go wcale

w ramach morału

darujcie sobie osądy czy stawianie zarzutów

i tak będę wam nie pamiętać

***

.

Barbara Maryszewska, urodzona w maju 1969.

Lubi miasta, kawiarnie, architekturę, sztukę, ludzi. Lubi wspomnienia, najbardziej własne. Szanuje przyrodę, ale góry najbardziej lubi podziwiać na fotografiach. Nie wybrałaby się na samotne wyspy, w Bieszczady, ani do żadnych innych samotni.

"Moje wiersze mogą wydawać się nudne, niemądre, nijakie. Jednak mają pewną zaletę - są prawdziwe, bo piszę tylko o tym, co najlepiej znam, czyli o sobie." - powiedziała.

VII

Tracy K. Smith

MĘSKI ŚWIAT

Zapewne wyjmie to, kiedy będziecie sam na sam

By dyndało między wami jak wisiorek na łańcuszku.

Jak każdy inny świat, rozbłyśnie to światłami, które znaczą

Domostwa, ruch uliczny, konstelację potrzeb. Chmurki rozciągną

Cienie nad równiną. Uśmiechnie się patrząc jak wysilasz wzrok

By rozpoznać rzeki, granice, mosty wyrastające ze skały. Wyrecytuje

Jego historię. To jak jedno mocarstwo połknęło drugie. Jak jedna

Cywilizacja przetrwała trzy tysiące lat bez słowa na wieczność.

Poprowadzi twoją dłoń poprzez warstwy atmosfery,

Nauczy cię jak manipulować pogodą. Majtając tym

Łagodnie ze strony na stronę, będzie się zarzekał, że nigdy

Przedtem nie pokazał tego nikomu innemu.

Przełożył Janusz Solarz

A MAN’S WORLD - tekst oryginalny

He will surely take it out when you’re alone

And let it dangle between you like a locket on a chain.

Like any world, it will flicker with lights that mean dwellings,

Traffic, a constellation of need. Tiny clouds will drag shadows

Across the plane. He’ll grin watching you squint, deciphering

Rivers, borders, bridges arcing up from rock. He’ll recite

Its history. How one empire swallowed another. How one

Civilization lasted 3,000 years with no word for eternity.

He’ll guide your hand through the layers of atmosphere,

Teach you to tamper with the weather. Swinging it

Gently back and forth, he’ll swear he’s never shown it

To anyone else before.

*

Tracy K. Smith urodziła się w Falmouth na półwyspie Cape Cod w 1972 roku, ale dorastała w Kaliforni. Studiowała na Harwardzie i na Uniwersytecie Columbia, a obecnie jest dyrektorem Programu Pisania Poezji na Uniwersytecie Princeton. Jest czołową przedstawicielką fali młodych czarnoskórych amerykańskich poetów, którzy szturmem zdobywają Parnas. Smith czerpie tematy z historii czarnej Ameryki, wiele z jej wierszy to rekreacje listów pisanych przez niewolników lub czarnoskórych żołnierzy w wojnie między Północą i Południem. Jej poezja jest też ważnym głosem feministycznym. Wśród wielu nagród, które zdobyła Pulitzer z 2012 roku wydaje się być najważniejszy. Smith jest także w tej chwili konsultantką do spraw poezji przy Bibliotece Kongresu, a więc de facto “poetką narodową.”

#poniedziałkizJanuszemSolarzem