Stempel, Zdanowicz, Amber, Fiedorczuk, Kamińska, Małecka-Wippich, McLane

I

Karina Stempel – Glosa

Bo nie o miłość tu chodzi, czyli

właśnie o miłość, której nie ma.

Wypełniasz świat, wyznaczając

coraz większe rozmiary braku.

Co teraz zrobić z nami? Pokój

osobliwości, gabinet figur

woskowych, powiewające

na wietrze kartki? Glosy

do wierszy. Nikt do nikogo

nie będzie miał pretensji,

bo nie o miłość tu chodzi,

choć zawsze chodzi o nią.

*

Karina Stempel – autorka książek poetyckich Rok Drewnianego Konia (Wrocław 2015), Noc w Nome (Warszawa 2016) oraz Wnioski z badań terenowych (Mikołów 2019); redaktorka, tłumaczka, doktor nauk humanistycznych. Publikowała w czasopismach i na portalach wirtualnych (m.in. w „Czternastodniówce literackiej”, „Drobiazgach”, „Helikopterze”, „sZAFie”, wydawnictwoj.pl) oraz papierowych (m.in. w „Twórczości”, „FA-arcie”, „Afroncie”, „Czasie Literatury”, „Bucovina Literară”, „Frazie” i innych). Zawodowo zajmuje się książkami i Rumunią.

Wiersz pochodzi z książki Wnioski z badań terenowych, wyd. Instytut Mikołowski im. Rafała Wojaczka 2019

Fot. Iza Garbarz.

II

Katarzyna Ewa Zdanowicz – nasza klasa

dziewczyny z mojej podstawówki

te w białych podkolanówkach i majtkach

i te zasmarkane z sinymi kolanami

widzę je dziś czasem

popękane w środku

pochylone w sobie

lub jak ja

– nad wózkami

byłyśmy już

dobre

nieczyste

aż piękne

– wszystko zaliczone –

ból i sens są zbędne

*

Katarzyna Ewa Zdanowicz – autorka tomików, m.in. „Szkliwo” (Nagroda Literacka im. Wiesława Kazaneckiego), „Jak umierają małe dziewczynki” (wyróżnienie Biblioteki Raczyńskich), „ciemność resort spa” (nominacja do Nagrody dla Autorki Gryfia) oraz książek: „Kto się boi Marii K.? Sztuka i wykluczenie” i „Obce. Reaktywacja – szkice”. Jej wiersze były publikowane m.in. w „Scattering the Dark. AnAnthology of PolishWomenPoets” (2015), „Warkoczami. Antologia nowej poezji” (2016), „SLApidarium” (2019). Przygotowuje do druku nowy zbiór wierszy i książkę dla dzieci.

III

Ludwika Amber – Czekamy na wieloryby

Zimowe łagodne światło słońca

kołysze się lekko na falach oceanu.

Na nagim zielonym wzgórzu stoimy

- ze sto osób - wpatrzeni w spokojne wody

czekając z lornetkami na biały pióropusz.

Na ciemnej powierzchni Pacyfiku

zaledwie kilka jasnych łódeczek tu i tam.

Na brzegu dzieci liżą lody gapiąc się

na nas czując napięcie oczekiwania

wszystkich ludzi zwróconych na południe.

W oddali pojawia się biała fontanna.

Dmucha! Dmucha! Taaam! Ich grzbiety

i płetwy ogonowe otwierają głębinę

pomiędzy nami nieskończoność ewolucji

nasza zdrada ich krwi - ta odległość ta bliskość.

(....................)

*

Ludwika Amber (ur. 1948 w Kowarach) – polska poetka, prozaik, tłumaczka poezji australijskiej. Autorka publikowanych w Polsce i Australii tomików wierszy, opowiadań, przekładów poezji australijskiej, a także edytor antologii. Jej wiersze są tłumaczone na języki angielski, niemiecki, francuski i litewski. Prowadzi warsztaty literackie i współpracuje z czasopismem kulturalno–społecznym "Kurier Zachodni" (Perth, Australia). W styczniu 2004 r. czytała swoje wiersze w Operze Sydnejskiej podczas Festiwalu Kultury i Sztuki Polskiej POLART.

IV

Julia Fiedorczuk - Mama

w mojej skórze, bo tylko tak mogę, niosę cię

nad morze, którego nie znałaś: mną możesz

pływać lepiej niż umiałaś, kiedy miałaś imię.

moimi oczami wypatrujesz delfinów –

albo ja twoimi? dziś nie przypłynęły.

tniemy toń dłońmi, które zaraz potem,

na brzegu, poprawią włosy gestem

twoich późnych dni, tak kruchym, że

się od niego otworzę wzdłuż

pogrzebanej w moim dnie blizny

po tobie – i wyjdzie ze mnie morze

z ławicami ryb i niebo bez krawędzi

i blask: przyklejone do ścian domu

gniazda z młodym głodem

*

Julia Fiedorczuk - autorka sześciu książek poetyckich, zbioru opowiadań, dwóch powieści i kilku książek eseistycznych o poezji, ekologii, etyce i estetyce; wykładowczyni akademicka i tłumaczka. Nominowana do nagrody Nike za powieść Nieważkość (2016), laureatka nagrody im. Wisławy Szymborskiej za tom Psalmy (2018). W marcu ukazała się jej najnowsza powieść, "Pod Słońcem" (Wydawnictwo Literackie). Prowadzi rubrykę poetycką „Jeż na autostradzie” w miesięczniku Znak, regularnie pisuje do Przekroju. Mieszka w Warszawie i Serocku, gdzie Bug łączy się z Narwią.

Śladem autorki - https://business.facebook.com/…/a.6565911…/656591141397418/…

V

Aneta Kamińska

uchodź czyni

członkini

(w maxi i mini)

polonistka

ukraińska ekstremistka

feministka

genderystka

aktywistka

idea

listka

agnostyczka

praco

holiczka i holowniczka

weganka

tradycji neganka i negatywka

tolerancji pozytywka

lewaczka

wykładaczka

nałogowa przekładaczka

uciśnionych przygarniaczka

z rodziny

się wyrzucaczka

dzieci

się wyrzekaczka

wart ości kości zaprzeczaczka

anty i pro

testowalnica

nawałnica hurra granica

szeptucha

(od ducha do pucha

chu cha!)

słucham

czy jeszcze jestem

polką

czy tylko

galopką szalopką

zwalniam

się

rozchodzę

po gościach innościach

uchodzę

w pokój

spokój

wewnętrzny

w wiersz

wszersz

wskroś oś

wolny

Warszawa, 14 listopada 2015

*

Aneta Kamińska – poetka i tłumaczka poezji ukraińskiej. Urodziła się w Szczebrzeszynie, pochodzi z Zamościa, mieszka w Warszawie. Skończyła filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, pracuje jako metodyczka i lektorka języka polskiego dla cudzoziemców. Autorka tomików: „zapisz zmiany”, „czary i mary (hipertekst)”, „więzy krwi” oraz „autoportret z martwą naturą. ostatnie wiersze nazara honczara napisane przez anetę kamińską” (nominacja do Nike 2019). Wydała wybory przekładów wierszy: Nazara Honczara „Gdybym”, Hałyny Tkaczuk „Ja ta inszi krasuni/ Ja i inne piękności”, Chrystii Wenhryniuk „Dowhi oczi/ Długie oczy”, Borysa Humeniuka „Wiersze z wojny”, Lubow Jakymczuk „Morele z Donbasu”, Julii Stachiwskiej „Wszystkie możliwe rzeczy”, a także trzy autorskie antologie: „Cząstki pomarańczy. Nowa poezja ukraińska”, „30 wierszy zza granicy. Młoda poezja ukraińska” oraz „Wschód – Zachód. Wiersze z Ukrainy i dla Ukrainy”. Współtłumaczka antologii: „Portret kobiecy w odwróconej perspektywie. 12 poetek z Czech, Słowenii i Ukrainy”, „Komiks wierszem po ukraińsku” oraz „Listy z Ukrainy”. Członkini Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury oraz ukraińskiego PEN Clubu.

VI

Magdalena Małecka-Wippich – Mama jest aktorką

Wysokie trawy, w których można się zgubić. Wcześnie rano, nieraz tuż po wschodzie słońca, szliśmy z ojcem na łąkę pod lasem. Pamiętam podniosłość tej chwili, i pamiętam to przyjemne uczucie konspiracji, które w dzieciństwie smakuje dużo intensywniej. Kawiaty zbieraliśmy tak długo, póki bukiet nie był na tyle duży, że trudno go było unieść. Chabry, stokrotki, trawy o wielu odcieniach, czasem zagubiony gdzieś w bukiecie kłos żyta. 26 lipca. Imieniny Anny.

Małe Ciche, które wtedy jeszcze na prawdę było na końcu świata. Dom niedaleko strumienia, drewniany kościół, górale, którzy śpiewali w nim z życiodajną siłą, i nieskończona ilość zapachów, tak prawdziwych, że można było iść przez wieś z zamkniętymi oczami.

I jeszcze Wysokie Tatry, w których kilka razy złapała nas z mamą burza.

W Krakowie odwiedzałyśmy dziadków. Dziadek zazwyczaj schodził na dół i witał nas przy żywopłocie. Zapamiętałam go, jak pokazuje mi pierwsze zakwitłe pąki i nazywa rosnące obok kamienicy drzewa.

Mama jest bardzo podobna do dziadka. Ma tak samo delikatne, opadające na czoło włosy.

Dużo chodziłyśmy z mamą po Krakowie. Kościół na Skałce, Teatr Słowackiego, Kościół Franciszkanów z witrażem Wyspiańskiego (jej ulubiony, bo pełen secesji), Kanonicza, Wawel, Cmentarz Rakowicki.

Dużo chodziłyśmy brzegiem morza. Potrafiłyśmy tak iść wiele kilometrów.

Chodziłyśmy też szlakiem kolejki wąskotorowej, na jagody, albo zwyczajnie, do parku.

Czasy w których kwitło życie towarzyskie. Pamiętam takie Wigilie. Gwar, półmorok, ścisk, drewniane schodki, prowadzące do pokoju z pianinem. U Wojciecha Siemiona, o północy gaszono światło i zapalano świece. Siemion, jak na obrazie Caravaggia-z początku cicho, na wpół oświelony i z błyszczącymi niepokojąco źrenicami-zaczynał recytować „Rodowód Jezusa” wg. Św. Mateusza, po nim, „Kolendę” Tytusa Czyżewskiego, a na koniec „Zaczarowaną Dorożkę” Gałczyńskiego...Tak zetknęłam się z żywą poezją; późną nocą, z biciem serca i wypiekami na twarzy.

W Laskach pod Warszawą, gdzie mama czasem występowała i dokąd zabierała mnie ze sobą, utkwił mi w pamięci chłopiec z dużym guzem, okropną naroślą zamiast prawego oka. „Może to lepiej, że nie widzi samego siebie”-myślałam naiwnie. W tamtych czasach, nie widywało się dzieci niepełnosprawnych. Niepełnosprawne dzieci, siedziały zaklęte w domach, w zamkniętych ośrodkach. Tymczasem niewidome dzieci z Lasek witały się ze mną i z mamą podchodząc do nas po kolei, i dotykając naszych twarzy.

„Nawet nie wiesz, jaką masz wspaniałą matkę!”j– jakaś obca kobieta pochyla się nade mną.

„My tak Panią kochamy, pani Aniu”.

Zdarzało się, że razem z bratem w umówionym momencie pokazywaliśmy obcym język.

Jeszcze Teatr. Był oczywiście i teatr. Było dużo teatru. Ale, czy to tak na prawdę ważne?

Pamiętam długą, drewnianą poręcz nad klifem, który wychodził na morze. Stałyśmy razem przy tej poręczy i parzyłyśmy na zachód słońca. Tego dnia, zachód był różowo-pomarańczowy, z domieszką mocnego grafitu. Gdy to wspominam, zdaje mi się, że znów tam stoję i patrzę na strome zbocze. Jakby ktoś w mojej głowie zrobił zdjęcie tamtej chwili, i wbił je na zawsze szpilką w serce.

Zapamiętaj-mówi mama-jak stoimy tu razem. Każdy zachód słońca jest inny. I każdy zachód słońca, tak samo jak ta chwila, już nigdy się nie powtórzy.

/Źródło: http://www.gender.pl/readarticle.php?article_id=397

 (Śląska Strefa Gender, publikacja z 2015 roku}/

*

Magdalena Małecka-Wippich – altowiolistka, kameralistka, wykształcona muzycznie i literacko. Ukończyła Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie, Podyplomowe Studia Literacko-Artystyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, oraz pierwszą w Polsce Szkołę Dramatu w Warszawie.

Od roku 2004 związana z zespołem Opium String Quartet, którego powstanie zainicjowała, i z którym nagrała trzy albumy otrzymując nominację Polskiej Akademii Fonograficznej do nagrody Fryderyk 2011 za debiut płytowy, oraz nagrodę Fryderyk 2014 za trzeci album płytowy Chagall for Strings w kategorii „Muzyka Współczesna“.

Prywatnie, córka kompozytora Macieja Małeckiego i aktorki Anny Seniuk, oraz żona perkusisty Marcina Wippicha i mama Felicji Wippich.

Fot. Marcin Łobaczewski

VII

Maureen N. McLane

Zatoka Chesapeake

Czy Zatoka Chesapeake jest martwa?

a z nią milion wymieszanych gatunków

unicestwionych zanim naukowcy

mogli nadać im imiona?

Niesamowite, że ten świat

nie jest pokryty całunem

powszechnej żałoby

chyba że tak nazwiemy niebo. Odrzucam

taką zasłonę. Odkładam na później

lament. Nie będę też dąć

w retoryczne trąby

poranek po poranku

tak jakby słońce nie było tą durną rzeczą

głodną by nas powitać każdego dnia —

tym tępym, żółtym psem

na niebie. Jakież ono wierne,

to słońce. Starsze

od wszystkich bogów,

ani nie mrugnie

swoim nieciekawskim okiem.

Patrzy jak dni

omijają nasze przemijanie.

Przełożył Janusz Solarz

*

Maureen N. McLane dorastała w wiejskich okolicach górnego Nowego Jorku. Jej kwalifikacje naukowe onieśmielają. Studia na Harwardzie, na Oksfordzie, na University of Chicago. Od 1997, a więc cztery lata po tym jak zakończyła się moja przygoda z New York University, McLane jest profesorką od szeroko pojętego romantyzmu na tej uczelni. Oprócz monografii naukowych, pisze wiersze i rzeczy autobiograficzne. Nagradzano ją wielokrotnie, we wszystkich kategoriach, w których pisze.

#poniedziałkizJanuszemSolarzem

Oparek, Dikta, Atwood, Kołodziejczyk, Husejnowa, Kulisiewicz, Braley-Romashov

I

Joanna Oparek 

Berlin Porn

(fragment)

13.

Unterweger

czy winien jest tej co stanęła mu na drodze czy ofiara

jest lepsza czy gorsza od sprawcy w czym dokładnie

które zło zasługuje na pogardę która nędza

naprawdę zasługuje na współczucie

i co poczniemy bez tych scenariuszy

wszystkie seriale wiszą przecież na nim

serial killer jest bogiem modlimy się co wieczór

codzienne błaganie o tani dostęp

o dobry thriller

ja lubię robić to w streamingu

i bez limitu wtedy czuję

że spływa na mnie łaska

lub wyższa świadomość

wychodzę z domu

zaczerpnąć jeszcze więcej świadomości

po deszczu

pachnie świeżością

z parujących szczelin istnienia

wyłazi stworzenie

wszystko wyłazi na wierzch

natura przebija się przegryza kable

osiedle jest monitorowane

za siatką jest niestrzeżony teren

gdzie wyprowadza się psy

spacery w ludzkim towarzystwie są niebezpieczne

przejażdżki w towarzystwie ludzkim są krótkie

Teraz Ty jesteś obcym teraz Ty

jesteś niespodzianką która spotyka mnie w niebieskim lesie

która bierze mnie w granat niesie mnie w czerń

tony ciemnego morza monotonne falowanie drzew

nadzieja jest sina pachnie jodem

odwaga wysadza mnie na poboczu uwalnia mnie

łąki pod moimi stopami sączą butelkową zieleń

czerwone strumyki łączą się w jeden strumień

ptak wije gniazdo chleb kruszy się pokrywa pleśnią

pies dobija się do miski woda mętnieje

jeż błyszczy na ciemnym asfalcie opona pęka

i mysz i pisk myszy

tyle dźwięków przejawów życia

martwe otacza się stworzeniem śpiewem ptaków

głosem ludzi rykiem zwierząt

cokolwiek wyrwie mnie z ramion mojej śmierci

cokolwiek wyrwie mnie z ramion śmierci

pokocham to na śmierć

do śmierci będę wierna temu

umrę z miłości za pięć minut

Ładowanie

14.

Wiadomo że incydent jest życiem a życie wydaje się czasem

i tylko w granicach jest wolność przekraczania granic

wiadomo tylko tu jest podnieta gdzie strach kontrola buda

mój wierny pies czuwa a mój celnik śpi

karmię ich obu utrzymuję ich życiowe funkcje

okradli mnie już nie raz i szmuglowałam już wszystko

i byłam już w Tajlandii i w Berlinie znają mnie

w obcych krajach

wakacje i festiwale w różnym składzie

odbywają się przez cały rok jest Szwecja i Szwajcaria i tak dalej

Madame Unterweger przedstawiłam się w pierwszym wywiadzie

potem powtarzałam to już

bez zażenowania bo pseudonimy są jak metki

szwy i perwersje muszą być wierzchu

od trzech lat prowadzę tu warsztaty daję tu wykłady

wcześniej sama

byłam pętlą lecz

nie zaciskałam się

nie śmiałam się zacisnąć

wtedy jeszcze

brakowało mi pewności siebie

teraz

jestem już absolutnie pewna

że jej nie mam

tylko pies

przy budzie celnika

znaczy teren

W sieciowych hotelach

pojedyncze ciała budzą się za wcześnie

lęk jest fizyczny jak miłość jest zespołem objawów

mija jak miłość i powraca jak zbrodniarz

jak demon błękitnego lasu

patron podróżników

bożek sińców pod oczami nasz grzeszny attache

Gdy umieram ze strachu mam satysfakcję że czuję lęk

Gdy ze strachu przed lękiem umieram mam satysfakcję

że odróżniam nicość od braku

że mimo wszystko jakoś to odróżniam

ludzkie piętno

pierwsze z naszych imion

jednak wszyscy tutaj używają kart magnetycznych

i chwytliwych pseudonimów

a niektórzy

używają też jednorazowych sztućców

15.

Dziewczynki z kucykami skaczą przez skakankę

wdzięczny symbol

dziewczęcych marzeń o dziewczęcej podległości

jak ujmuje to filmowy krytyk

śpiewają wesołą piosenkę wyliczankę:

Rozczarowanie jest seryjnym mordercą

Seryjnym mordercą jest kłamstwo

Lenistwo jest seryjnym mordercą

Seryjnym mordercą jest niewierność

Egoizm jest seryjnym mordercą

Hedonizm jest seryjnym mordercą

Strach jest seryjnym mordercą

Raz dwa

Ofiarą jestem ja!

Trzy!

Seryjnym mordercą jesteś ty!

Dziewczynki z kucykami lecą na ulicę:

I gdzie ten kawałek kredy mówiłam ci

potrzymaj

I czym

narysujemy teraz klasy na asfalcie

i w co

mam teraz wskoczy

asfalt topi się asfalt mnie wciąga

przecież nie jestem kangurem nie

nie wyskoczę w górę nie

nie ma klas nie ma klas nie ma klas

Nocą wszystkie dziewczynki są równe

*

Joanna Oparek - poetka, pisarka, autorka tekstów piosenek, dramatopisarka, nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia 2020 za tom "Mocne skóry, białe płótna".

II

Hanna Dikta – Na dużej przerwie

Sara uważa że sztuka

polega na mówieniu prawdy

im więcej prawdy w wierszach tym lepiej

sztuka jest wtedy sztuką

kiedy dobrze tę prawdę udaje – tłumaczę

choć wciąż mam w pamięci

poetkę M. (tę od aborcji)

i jej pytanie ze sceny:

czy pani naprawdę sądzi że kogoś zabiłam

Sara pyta też czy wierzę w Boga

ale takie pytanie nie mieści się

w konwencji tego wiersza

więc pominę jak bardzo kłopotliwa

okazała się odpowiedź

*

Hanna Dikta – ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Śląskim i studium podyplomowe z historii na Uniwersytecie Opolskim. Jest autorką trzech powieści („We troje”, „To nie może być prawda”, „Dwie kobiety”) oraz trzech książek poetyckich („Stop-klatka”, „Awantury nie będzie”, „Cienie”). Jej utwory były wielokrotnie nagradzane w konkursach poetyckich i literackich, a także publikowane w prasie ogólnopolskiej. Mieszka wraz z rodziną w Piekarach Śląskich.

Śladem autorki - https://business.facebook.com/…/a.3203157…/446594025730465/…

III

Margaret Atwood

Ta chwila

Ta chwila gdy, po wielu latach

ciężkiej pracy i długiej podróży

stajesz pośrodku swego pokoju,

domu, skrawka pola, kwadratowej mili, wyspy, kraju,

wreszcie wiedząc jak tu dotarłeś,

i mówisz to jest moje,

jest tą samą chwilą gdy drzewa poluzowują

swe miękkie ramiona wokoło ciebie,

ptaki odzyskują język,

klify pękając zapadają się,

powietrze odchodzi od ciebie jak fala

i nie możesz oddychać.

Nie, szepczą. Ty nie posiadasz niczego.

Byłeś gościem, raz za razem

wdrapującym się na wzgórze, zatykającym flagę, proklamującym.

Nie należeliśmy do ciebie nigdy.

Nigdy nas nie znalazłeś.

Było zawsze na odwrót.

Przełożył Tycjan Gołuński

*

Margaret Atwood (1939) - kanadyjska pisarka, poetka, krytyczka literacka, autorka książek dla dzieci, aktywistka ekologiczna i społeczna, laureatka wielu nagród literackich, od wielu lat wymieniana jako poważna kandydatka do Nagrody Nobla.

Tycjan Gołuński (1962), polonista i filmoznawca, wykładał m. in. poetykę (1987-91, UJ). Stypendysta Fundacji Pomocy Niezależnej Literaturze i Nauce Polskiej w Paryżu, 1991. Redagował autorski cotygodniowy dodatek „Kultura” w „Gazecie Krakowskiej”, 1993-94. Szef działu wydawniczego w „Dzienniku Polskim”, 1995-1999. Sekretarz redakcji i p.o. redaktora naczelnego miesięcznika „Nasz Rynek Kapitałowy”, 2004-2005.

Od 2005 roku w Irlandii. Powrócił do pracy naukowej. Wśród publikacji akademickich przekrojowe opracowania z dziejów kina francuskiego. Przygotowuje książkę o Robercie Bressonie i pełne tłumaczenie jego „Notatek o kinematografie”, a obecnie również wykłady o Jacquesie Tati i Robercie Bressonie do Instytutu Sztuki PAN w Warszawie.

Poezję przekłada od lat, do szuflady.

Fot. Tim Walker

IV

Beata Kołodziejczyk – w punkt

[z cyklu: poranniki terapeutyczne]

widzisz, to nie jest wcale takie dalekie, jak nam się wydaje. spróbuj

wytężyć słuch, przecież ciepły mocz zawsze spływa schodami

w dół. byłam kiedyś na górze. świat widziany z dziesiątego

piętra ma więcej punktów odniesienia. a już na pewno

łatwiejsze wybory. płaczesz? przecież ja to wszystko zmyślam.

ty też nie jesteś prawdziwa, bo inaczej nie pytałabyś, po co

chowam czekoladki na lodówce. mówisz, że nic nie lubię,

ale lubię się sprawdzać. chodź, sprawdzimy, jak długo będę

spływać na dno.

*

Beata Kołodziejczyk (ur. 8 kwietnia 1983 w Warszawie) – pisze, redaguje, korektoruje, składa, wydaje, fotografuje. Dawniej Portal Pisarski, Eprawda, Sofa, 6.2 Magazyn, dzisiaj Helikopter [OPT], Wydawnictwo j, Obszary Przepisane, Babiniec Literacki, Fabularie, Drobiazgi, Sto Stron Samotności, Współczesna Polska Poezja, Wydawnictwo Morphinum. Od 23-go roku życia otacza się dziećmi, również z zaburzeniami rozwoju. W latach 2009-2014 prowadziła własny klub malucha oraz salę zabaw. Matkowała też projektowi dedykowanemu osobom z zaburzeniami odżywiania – ED Project. Pokochaj CIAŁO. W 2011 roku podarowała własną historię filmowi dokumentalnemu „Panoptikon”, w lutym 2016 w warszawskiej Kawiarni Terapeutycznej zorganizowała „SZTUKĘ kontra ZABURZENIA ODŻYWIANIA”, a z końcem sierpnia 2016 złożyła album „ART kontra ED” z wybranymi fotografiami wystawy. Kilka razy udało jej się stanąć na podium w konkursach literackich różnego formatu, a na świat jak dotąd wydała: tom wierszy „(A)tomik”, zbiór opowiadań „Cztery smaki”, tom wierszy „w przepie(p)rzeniu”, książkę dla dzieci „Łaty w kratę”, tom wierszy „uzbrojona po uszy”, pierwszą część powieści „Uśpieni. Brudne łona”, tom wierszy „Bez żadnego trybu”. Od kwietnia 2020 prowadzi bloga „Dziewczynka z objawami”, opisującego zmagania osoby z osobowością chwiejną emocjonalnie typu borderline ze sobą i światem wokół.W wolnych chwilach uczy się, jak być dobrą dla siebie i dla innych. Żałuje, że wolnych chwil tak mało.

V

Ołena Husejnowa

Dźwięk

Kino istnieje dla dźwięku.

Innego.

Słyszę z ekranu

suchość w ustach aktora,

który nie napił się w porę wody.

Albo ciągle jeszcze boi się kamery.

Słyszę jeszcze, jak szeleści suknia.

Ona podoba mi się bardziej

niż aktorka, na którą ją naciągnięto.

(Nigdy takiej nie będę miała,

ale i aktorka musi ją oddać

zaraz po zakończeniu zdjęć).

Inne dźwięki –

skrzypienie

rowerów,

drzwi,

stawów.

Kiedy zapala się światło

i wychodzimy,

w rozpiętych futrach,

bez czapek i szalików,

staram się być słyszalna

jak w kinie.

Wsłuchuję się

w dźwięki

własne,

patrzę na ciebie –

czy słyszysz –

moje suche dłonie,

ostre zęby,

długie włosy.

Dasz radę

usłyszeć

tu

to,

co

i

tam –

na płaskiej powierzchni

ekranu?

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Ołena Husejnowa (1979) – ukraińska poetka. Pochodzi z obwodu kirowohradzkiego, mieszkała też w Krzywym Rogu, obecnie mieszka i pracuje w Kijowie. Absolwentka Wydziału Filologicznego Akademii Kijowsko-Mohylańskiej. Prowadzi audycje w ukraińskim radiu „Kultura”. Autorka tomików: „Widkrytyj rajder” (2012) i „Superheroji” (2016). Jej wiersze weszły do antologii poetek: „My i Wona” (2005) oraz „Step – Step” (2012). Polskie przekłady autorstwa Anety Kamińskiej były publikowane w pismach literackich: „Pociąg 76”, „Akcent” i „Wakat”, w Babińcu Literackim oraz w antologiach: „Cząstki pomarańczy. Nowa poezja ukraińska” (2011), „Wschód – Zachód. Wiersze z Ukrainy i dla Ukrainy” (2014) oraz „Listy z Ukrainy” (2016). W 2019 roku w ramach festiwalu „Odnalezione w tłumaczeniu” wyszedł jej tomik „Za krótka spódnica” w przekładzie Anety Kamińskiej.

#środyzAnetąKamińską

VI

Małgorzata Kulisiewicz

IZAAK NEWTON ZACHWYCA SIĘ SURREALIZMEM

błękitna ciężarówka

tańczy na łące

pan z tamburynem powoli schodzi z obłoku

Izaak Newton podrzuca jabłko

na przekór grawitacji

wprost do nieba

kot z Cheshire

spogląda z pobłażaniem

właściwie jak zawsze

tylko jego uśmiech

zakwita

Adam i Ewa ubrani

u Armaniego

marzą o dobrej pracy

zegar Salvadora Dali

symfonicznie

gaśnie

pan z tamburynem odpływa

tamtego czasu nie ma

Izaak Newton stawia pierwszy znak

swojej księgi

nieistnienia

pracowite życie jabłka

*

Małgorzata Kulisiewicz – absolwentka filmoznawstwa i polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorka esejów i recenzji filmowych i literackich, publikacji historycznych, realizatorka reportaży telewizyjnych. Autorka tomików poezji „Inni Bogowie”, „Kot Wittgensteina i inne wiersze” oraz „Ciasteczka z ironią”. Jej opowiadania i wiersze były publikowane w "Helikopterze", na portalu "Pisarze.pl", w "Gazecie Kulturalnej", „Lirydramie”, „Wyspie”, „Dzienniku Polskim”, „Nowych Myślach”, „BregArcie”, „Babińcu Literackim”, „Lamelli”, „Szufladzie.net

”, „Poezji Dzisiaj”, „Metaforze Współczesności”, „Akancie”, „Wytrychu”, w „Magazynie Horyzont”, „Whisper of Sofly – Yearly Anthology of Poetry (Vol 2)”, „Contemporary Writers of Poland. On Life’s Path”, na portalu „Spillwords.com

” oraz w licznych antologiach i almanachach. Kilkukrotnie zauważona i wyróżniona w konkursach poetyckich. Mieszka w Krakowie.

VII

Bethany Braley-Romashov 

Obietnice

Składam obietnice mojemu ciału,

pretensjonalne,

niemożliwe obietnice.

Szyjo jak szyja gazeli,

nie obawiaj się. Z moją

nieustanną pomocą

lawina lat

nigdy cię nie prześcignie.

Łydki moje, będę gładzić

wasze aksamitne powierzchnie

bez litości,

tak by nie zabrakło wam serca

i by udało się wam nie stwardnieć jak skóra.

Oczy brązowe jak jeziora

z prześwitującą trawą,

pod moim nadzorem wasze brzegi

nie utracą swoich kształtów,

wodorosty nie zamącą

waszych przejrzystych tafli.

Składam obietnice mojemu ciału,

pretensjonalne,

niemożliwe obietnice.

Przełożył Janusz Solarz

*

Bethany Braley-Romashov jest slawistką, z doktoratem ze współczesnej polskiej poezji, poetką, moją przyjaciółką, a od 24 grudnia 2019 roku także szczęśliwą mamą dorodnego syna. W trakcie pracy nad doktoratem Bethany spędziła kilka miesięcy w Polsce, spotykając się z wieloma czołowymi przedstawicielami współczesnej polskiej poezji, by wspomnieć tylko Marcina Świetlickiego czy Jacka Dehnela. Dzisiejszy wiersz to, o ile mi wiadomo, jej debiut w polskojęzycznym kontekście poetyckim.

#poniedziałkizJanuszemSolarzem

Lubińska, Piwkowska, Dickinson, Puwalska, Wenhryniuk, Peszt, Equi

II

Monika Lubińska – festiwal latających ryb

wielorybia piosenko

planeto z której zniknąłem

przepraszam przepraszam przepraszam

ale mówiłem

nie kręć się tak

jedz więcej białka

i nienasyconych kwasów tłuszczowych

wyglądałaś tak marnie byłaś koścista

a ja chciałem podotykać się po pośladkach

twardych od przysiadów

kobieto mężczyzno

poskładajcie wasze łokcie

klik klik do pokrowca i w kosmos

jesteście zwierzątkami swoich śmieci

a to jest festiwal latających ryb

więc śpiewamy wielorybią piosenkę

przecież nie jesteś zły ani dobry

zobacz

wcale nie jesteś

może byłeś zbyt zajęcy by dostrzec

co spotyka kości zmarłych ptaków

może trochę zawstydzony moją sylwetką

jedzeniem sojowych parówek

albo chudymi rękami które

ześlizgnęły się ze mnie

ty kupka atomów rozproszonych w porach roku

i ja twoja wielorybia piosenka

planeta z której zniknąłeś

śpiewam siebie

bo dziś jest festiwal latających ryb

*

Monika Lubińska (1997) – poetka, studentka sztuki pisania w ramach Kolegium Indywidualnych Studiów Międzyobszarowych Uniwersytetu Śląskiego. Wiersze i recenzje publikowała w „FA-arcie”, „Odrze”, „Opcjach” i „artPapierze”. Nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia 2020 za tom "Nareszcie możemy się zjadać".

III

Anna Piwkowska – To ja, Żydówka z Auschwitz

Właśnie przyszła, wróciła, wyciąga na dłoni

laleczkę z terakoty, jakby pluła w twarz:

– nie witaj mnie, nie podchodź, ani mi się waż

dotykać mnie, całować, zadawać mi bólu –

i przykrywa laleczkę białą szmatką z tiulu.

– Nie pozwolę jej skrzywdzić, ona jest mną, zrozum,

to nie zwyczajna lalka, marionetka, pozór,

to ja, Żydówka z Auschwitz, bezbronna ofiara,

zdradzona Ifigenia, ja, bezpłodna Sara.

Mogłabym cię naznaczyć, wykrzyczeć: ty Żydzie,

po co wzywałeś wiatry w spokojnej Aulidzie?

Lecz ty Żydem nie jesteś, ofiar nie rozumiesz,

dzikie gęsi nad miastem przefrunęły w szumie

skrzydeł. Lalkę potłukę, a córkę ocalę.

Zabiję cię w kąpieli, gdy powrócisz w chwale –

Rzym, lipiec 2012

*

Anna Piwkowska (1963) – poetka, eseistka, polonistka. Opublikowała tomy: „Szkicownik” (1989), „Cień na ścianie” (1990), „Wiersze i sonety” (1992), „Skaza” (1996), „Tylko trzy drogi” (2000), „Po” (2002), „Niebieski sweter” (2004), „Farbiarka” (2009), „Lustrzanka” (2012), „Wyspa Nieborów” (2016). Laureatka m. in. Nagrody Literackiej im. Georga Trakla (1995), Nagrody Literackiej m. st. Warszawy (2010, 2015) i Nagrody Literackiej IBBY za powieść dla młodzieży „Franciszka” (2014). Autorka książek o życiu i twórczości Anny Achmatowej (2003, 2015) oraz prozy inspirowanej wierszami i biografią Georga Trakla pt. „Ślad łyżwy” (2007). Członkini Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu.

fot. Wiktor Franko

IV

Emily Dickinson

1466

Midas nie mógł nas ozłacać,

Choć zmienił dotykiem

To marnotrawne ladaco,

Kołującą Wilgę —.

Pijana, zaprzecza temu

Boskich żartów krociem —

Tak lśniąca, że ją bierzemy

Za Kopalnię w locie —

Żebraczka i Aferzystka —,

Lubi Oratoria —

Złodziejka i Hedonistka —

Tonie w euforiach —

Jest Jezuitką wśród sadów,

Kłamie i zachwyca

Olejkiem z różanych płatków

W ulotnych kaprysach —

Splendor w birmańskim królestwie,

Meteor wśród Ptaków,

Odlatujący jak Rewie

Ballad i Śpiewaków —

Nie przypuszczałam, że Jazon —

Znalazł Runo Złote;

Wieśniaczki jeśli już marzą,

Modlą się o Pokój —

Lecz jeśli naprawdę istniał,

To mitu jest końcem,

Że Złote Runo się ziszcza

Na zwykłej Jabłonce —

1466

One of the ones that Midas touched,

Who failed to touch us all,

Was that confiding prodigal,

The reeling Oriole —

So drunk, he disavows it

With badinage divine —

So dazzling, we mistake him

For an alighting Mine —

A Pleader — a Dissembler —

An Epicure — a Thief —

Betimes an Oratorio —

An Ecstasy in chief —

The Jesuit of Orchards

He cheats as he enchants

Of an entire Attar

For his decamping wants —

The splendor of a Burmah,

The Meteor of birds,

Departing like a Pageant

Of Ballads and of Bards —

I never thought that Jason sought

For any Golden Fleece;

But then I am a rural man,

With thoughts that make for Peace —.

But if there were a Jason,

Tradition bear with me

Behold his lost Aggrandizement

Upon the Apple Tree —

*

Tyle już napisano o Emily Dickinson. Zmarły w 2019 roku Harold Bloom, wybitny krytyk literacki, kanonizował ją, razem z Szekspirem, jako dwie najwybitniejsze postacie poezji światowej. Tłumaczona na język polski przez takie tuzy jak Kazimiera Iłłakowiczówna, Stanisław Barańczak czy Krystyna Lenkowska. Dzisiejszy wiersz, ukazujący się po polsku po raz pierwszy, jest częścią ukończonego już projektu przetłumaczenia wszystkich wierszy poetki. Co odróżnia tę próbę od innych jest konsekwentny zamysł zachowania balladowego, regularnego metrum wiersza.

Przełożył i przygotował Janusz Solarz

V

Agata Puwalska – slut-shaming

przywykła że jest sama i tylko sobie winna

irytuje innych nie wzrusza tym bardziej siebie traktuje

równie niepoważnie zbyt czerwone usta spódniczki krótkie noce

przypadkowe łóżka – skuteczne rozwiązanie to przespać się

z problemem zanurzyć we mgle fałszywej wojny porzucić

balast odchylić od normy więc zapomina świat w sobie

urywa ciepło z ciała by ukryć znużenie jak chłód kolaż z seksu

i nieswoich uczuć cudzych odczuć że brak jej umiaru też się nie obawia

*

Agata Puwalska – publikowała w Otwartej Pracowni, kwartalniku Tlen Literacki, Stonerze Polskim, zinie PÜF – PUF. Nagradzana w ogólnopolskich konkursach poetyckich (m. in. zajęła I miejsce na 40-tym OKP im. Haliny Poświatowskiej – kategoria debiut) oraz laureatka 14 edycji Połowu. Uczestniczy w spotkaniach KSP im. Aleksandra Fredry. Pracuje nad swoją debiutancką książką pt.: haka!

VI

Chrystia Wenhryniuk

000 272

Tym świtom nie byłoby początku,

gdyby dźwięki jak maleńkie kociątka nie kładły się na ręce

w czasie kwitnięcia sakury.

Noc taka chłodna, że mogę pisać w powietrzu,

kiedy śpisz pod moim skrzydłem.

Serce spowalnia, żeby nie zbudzić,

nie spłoszyć westchnieniem.

Spowiedź całuje twoje dłonie i ja kładę się pod sutanną

wokół skrzydlatych węży z rozciętymi oczami.

Tak długo warzył się ten napar,

żebym mogła wypić go i obudzić się.

Ale zasnęłam jeszcze głębiej,

żeby doczekać się ciała w ciele.

Żeby doczekać się Boga.

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Chrystia Wenhryniuk (1987) – ukraińska poetka, prozaiczka i malarka. Mieszka w Czerniowcach i Sofii. Autorka zbiorów opowiadań: „Katarsys” (2005), „Hołyj NarKOTYK” (2006) i „Narodżuwatysia i pomyraty wzutymy” (2018), powieści „Chutir Ameryka” (2013), tomików poetyckich: „Boh u stini” (2008) oraz „Dowhi oczy / Długie oczy” (2013; polska wersja w przekładzie Anety Kamińskiej). Organizatorka wydarzeń literackich festiwalu Meridian Czernowitz oraz wieczorów literackich w Literatur Cafe. Współzałożycielka wydawnictwa dla dzieci „Czarne Owce”. Założycielka studia MonmARTr, w którym prowadzi kursy malowania. W Polsce jej wiersze i proza były drukowane w antologiach: „30 wierszy zza granicy. Młoda poezja ukraińska” (2012), „Listy z Ukrainy” (2016), w pismach: „Tygiel Kultury”, „Lampa” i „Wakat” oraz na stronach: ArtPapier i Babiniec Literacki (w przekładzie Anety Kamińskiej). W roku akademickim 2010/2011 przebywała w Krakowie na stypendium polskiego rządu dla młodych naukowców.

VII

Maria Peszt – Wdzięczny film

w niebieskim podkoszulku i w zielonych gatkach

leży Maks na pościelonym łóżku

widzę go z profilu

– mama – mówi z uśmiechem

smakując słowo

i łowiąc kontakt

jakże dźwięczne połączenie

i radość przebudzenia

w bliskości

– kocham cię – szeptam znad kartki

– ja cię też – odpowiada poważnie

i biegnie do toalety

ot, zwykły poranek

*

Maria Peszt – krakowianka urodzona w stanie niepokoju; z zamiłowania filozofka i bajarka, z wykształcenia etyczka, iberystka i literatka. Pisze baśnie i opowiadania mitologiczne. Szanuje słowa i kontempluje piękno. Uważnie czyta i wciąż się uczy. Mama czwórki dzieci.

VIII

Elaine Equi

Rzeczy, które można robić w Biblii

Upić się.

Chodzić po wodzie.

Zbierać napletki.

Wykalać oczy.

Budować arkę.

Interpretować sny.

Zabić brata.

Nie patrzeć za siebie.

Przyłączyć się do plemienia.

Słuchać chmur.

Mieszkać w namiocie.

Rzucić robotę.

Ruszyć w góry.

Złożyć raport królowi.

Wskrzesić umarłych.

Szukać ducha świętego.

Zbierać co się zasiało.

Liczyć błogosławieństwa.

Zgrzytać zębami.

Łowić ryby dla mas.

Pielęgnować brodę.

Nakładać kaptur.

Jeździć na oklep na ośle.

Wznosić pochodnię.

Siedzieć obok studni.

Dożyć sędziwego wieku.

Pozostać dziewicą.

Przemawiać w językach.

Oto słowa Pana.

Przełożył Janusz Solarz

*

Elaine Equi urodziła się na zachodnich przedmieściach Chicago, w Oak Park, w 1953 roku. Ukończyła studia magisterskie na Columbia College, także w Chicago, gdzie pracowała przez kilkanaście lat po zdobyciu dyplomu prowadząc warsztaty poetyckie. W tej chwili Equi mieszka i pracuje w Nowym Jorku, gdzie uczy w programie kreatywnego pisania przy New School University. Jak sama podkreśla, cieszy ją to, że “jej wiersze są dość przystępne,” tym bardziej, że jej czytelnicy “to mieszanka ludzi o zainteresowaniach literackich i laików.” Wśród najważniejszych inspiracji, Equi wymienia surrealizm, poezję konkretną i klasyczną poezję z Chin. Nalega, że jej wiersze nie są “mało wyszukane, a raczej napisane w przewrotny, bezpośredni, minimalistyczny sposób.”

Na zapytanie czy chciałaby wydrukować kilka z jej wierszy w Polsce, odparła potwierdzająco i bardzo szybko. Podzieliła się też tym, że właśnie kupiła angielskojęzyczny wybór wierszy Ryszarda Krynickiego, przetłumaczonych przez Clare Cavanagh dla wydawnictwa New Directions. Wybór ten zbiera znakomite recenzje za oceanem. Equi jest kolejną amerykańską poetką, która wie sporo o polskiej poezji!

#poniedziałkizJanuszemSolarzem