Greenlaw, Szymborska, Shapcott, Štampe Žmavc, Żytomirska, Bek, Zielińska

I

Lavinia Greenlaw ‒ Pierwszemu psu w kosmosie

Wysyłają cię w Sputniku 2, to prawdziwa

ośmiornica w stężeniu pośmiertnym.

Obsługa naziemna ślubowała wierność

prawu ciążenia i zasadom dynamiki;

śpią teraz bez snów,

bezpieczni w przekonaniu,

że rosyjska suczka, rasy mieszanej,

może przemknąć przez egzosferę

z prędkością siedmiu mil na sekundę,

ale nigdy nie oddali się znacząco od domu.

Nikt ci nie będzie towarzyszył,

nie ma tu guzików, tlenu na sześć dni.

Łajko, nie daj się ogłupić

tym absolutnym bezruchem,

który przychodzi, gdy nie wiesz,

jak szybko się poruszasz. Gdy wpadniesz

na orbitę okołoziemską, pamiętaj,

jakim językiem mówisz. Posłuchaj gwiezdnego pyłu.

Zaufaj własnym lękom.

Przełożył Jerzy Jarniewicz

// wiersz pochodzi z książki „Poetki z wysp” [Biuro Literackie i Instytut Kultury Miejskiej, Wrocław – Gdańsk, 2015]

*

Lavinia Greenlaw (1962) – poetka, powieściopisarka, profesor twórczego pisania na Uniwersytecie w Londynie. Wielokrotnie nagradzana, m.in. „Eric Gregory Award” w 1990, „Arts Arts” w 1995, czy „Costa Poetry” w 2014. Autorka wielu książek, w tym debiutanckiego tomu „Night Photograph” (1990), drugiego tomu „A World Where News Travelled Slowly” (1997) oraz powieści „Mary George of Allnorthover” (2001) i „An Irresponsible Age” (2006). W 2004 gościła w Polsce, czytając swoje wiersze na festiwalu poetyckim we Wrocławiu.

fot. Julian Abrams

Jerzy Jarniewicz, ur. 4 maja 1958 w Łowiczu, polski filolog angielski, profesor nauk humanistycznych (2015), poeta, krytyk literacki i tłumacz (głównie literatury anglojęzycznej, m.in. Jamesa Joyce’a, Philipa Rotha, Craiga Raine’a).

II

Wisława Szymborska ‒ O śmierci bez przesady

Nie zna się na żartach,

na gwiazdach, na mostach,

na tkactwie, na górnictwie, na uprawie roli,

na budowie okrętów i pieczeniu ciasta.

W nasze rozmowy o planach na jutro

wtrąca swoje ostatnie słowo

nie na temat.

Nie umie nawet tego,

co bezpośrednio łączy się z jej fachem:

ani grobu wykopać,

ani trumny sklecić,

ani sprzątnąć po sobie.

Zajęta zabijaniem,

robi to niezdarnie,

bez systemu i wprawy.

Jakby na każdym z nas uczyła się dopiero.

Tryumfy tryumfami,

ale ileż klęsk,

ciosów chybionych

i prób podejmowanych od nowa!

Czasami brak jej siły,

żeby strącić muchę z powietrza.

Z niejedną gąsienicą

przegrywa wyścig w pełzaniu.

Te wszystkie bulwy, strąki,

czułki, płetwy, tchawki,

pióra godowe i zimowa sierść

świadczą o zaległościach

w jej marudnej pracy.

Zła wola nie wystarcza

i nawet nasza pomoc w wojnach i przewrotach,

to, jak dotąd, za mało.

Serca stukają w jajkach.

Rosną szkielety niemowląt.

Nasiona dorabiają się dwóch pierwszych listków,

a często i wysokich drzew na horyzoncie.

Kto twierdzi, że jest wszechmocna,

sam jest żywym dowodem,

że wszechmocna nie jest.

Nie ma takiego życia,

które by choć przez chwilę

nie było nieśmiertelne.

Śmierć

zawsze o tę chwilę przybywa spóźniona.

Na próżno szarpie klamką

niewidzialnych drzwi.

Kto ile zdążył,

tego mu cofnąć nie może.

Fot. Mariusz Kubik (źródło Wikipedia)

III

Jo Shapcott – Kiedy umarłam

W Dzień Wszystkich Świętych, obiecuję, wrócę

po twoje oliwki, fistaszki i szemraną sherry,

po twój wyuzdany taniec. Przebiorę się

do piruetu i błysnę, odegram pijaną.

Będziesz się musiał nieźle mnie naszukać:

moje kości długo będziesz tropił w tłumie.

A żeby mnie skusić do wyjścia, zostawisz kufel piwa

i placek na grobie, szlak z nagietek do domu,

gdzie czekają na mnie drzwi szeroko otwarte

i poduszki, spulchnione, na starym fotelu.

Przełożył Jerzy Jarniewicz

// wiersz pochodzi z książki „Poetki z wysp” [Biuro Literackie i Instytut Kultury Miejskiej, Wrocław – Gdańsk, 2015]

*

Jo Shapcott (1953) – poetka, redaktor, wykładowczyni. Laureatka wielu konkursów, m.in. Costa Book of the Year w 2010 roku czy Queen's Gold Medal for Poetry (Złoty Medal Królowej dla Poezji) w 2011. Została również odznaczona Orderem Imperium Brytyjskiego (w 2002), którego nie przyjęła, prostestując przeciwko brytyjskiemu udziałowi w inwazji na Irak.

Jerzy Jarniewicz, ur. 4 maja 1958 w Łowiczu, polski filolog angielski, profesor nauk humanistycznych (2015), poeta, krytyk literacki i tłumacz (głównie literatury anglojęzycznej, m.in. Jamesa Joyce’a, Philipa Rotha, Craiga Raine’a).

IV

Bina Štampe Žmavc ‒ Wszystko

Wszystko jeszcze tu -

wieczorne słońce na niebie,

poznawalna naiwność

wszechświata,

oparta o półkę

widnokręgu,

kot obejmuje

pióra mewy

w jakiejś książce,

którą miała przeczytać,

ale jakoś ulotniła się

w myślach,

tak jak dni ulatniają się

przed drzwiami wieczora,

razem z widnokręgiem,

nakreślonym w głowie

(i przez pięciolinie,

pianissimo i biało,

sunie smyczkiem

po wiolonczeli

wiecznie młoda

stara śmierć).

Przełożyła Karolina Bucka

*

Bina Štampe Žmavc (1951) ‒ poetka, pisarka, tłumaczka. Studiowała literaturę porównawczą i teorię literatury na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Lublanie. Jej dorobek literacki obejmuje obszerny zbiór wierszy i prozy dziecięcej, tekstów teatralnych, a także audycji radiowych. Mieszka i tworzy w Celju.

Karolina Bucka, ur. 1981, mgr filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Śląskim, specjalizacja w zakresie teorii translacji. Tłumaczenia publikowane były w: Arkadii, Opcjach, Studium oraz Antologii słoweńskiego haiku.

Źródło: Kwartalnik Pobocza.

V

Xenia Żytomirska – Czas

Duch obojętny zbiera słodkie grona,

Duch wojowniczy trwoni siły w walce...

Przesiewa piasek pochylony Chronos

Przez czujne palce.

Sam stwarza prawa, sam im czyni zadość...

Ma wąską twarz i sępi profil ostry,

Są mu nieznane młoda złość i radość,

Przyrodnie siostry.

Dalekie mety, mgłą okryte starty

Spragnionem okiem objąć chcą wybrani...

Zaś piasek płynie wciąż, - na miał roztarty

Potężny granit.

Panegiryki na grobowcach ryte

Z mosiężnych tablic blada ręka zetrze,

Rozproszy imię – garść bezbarwnych liter,

Jak kurz na wietrze.

Na próżno pieśnią groty i parowy

Napełnia sztuki harfa wielostrunna:

Na drogach wieków słychać krok miarowy

Posępnych hunnów.

Brutalna przemoc burzy świata stragan,

Postępu pilnie wyznaczone miedze...

Powstaje pęd, niszczący jak huragan,

I noc niewiedzy.

Czas strój szkarłatny wkłada czarnoksięstwa,

I szata wlecze, ścieląc się faliście,

Tytuły, miłość, sławę i zwycięstwa,

Jak zwiędłe liście.

//Xenia Żytomirska, Wiersze, Warszawa – 1933. Skład Główny – Dom Książki Polskiej. Drukarnia F. Kierski, Warszawa, Żelazna 28./

*

Xenia Żytomirska Grzebieniowska, po drugim małżeństwie - Xenia Ż. Gąsiorowska; ur.1910 r. zm.1989 r. Pisarka i poetka, tłumaczka poezji angielskiej, pedagog (anglista), profesor na University of Wisconsin w Madison, USA.

VI

Tatiana Bek ***

Powietrza mi zabrakło – wdech boli i wydech...

A dotąd wszystko, co bezpieczne, trwało we mnie,

płakałam na naszych pochówkach i stypach,

ale śmierć spała we mnie snem kamiennym.

Odmiana zupełna! Już sprawy najprostsze,

stąpając po wąskiej, wciąż węższej rubieży,

bez próżnej udręki czy też posępności

spojrzeniem trzeźwo pożegnalnym mierzę.

Czy mam się wikłać w ścieżki dookolne

i to, co wiem, ukrywać w nieprzebranych stogach?

Myśl o śmierci biorę i stawiam na stole

jak lampę – bez której nie można bytować.

Przełożył Aleksander Ziemny

*

Tatiana Bek (ur. 21 kwietnia 1949, zm. 7 lutego 2005) – rosyjska poetka.

VII

Urszula Roma Zielińska – Prolog do epitafium

Jeśli kochasz dęby – żywe pomniki

Zatrzymaj się przy najmniejszym w alei

Podziwiaj przez chwile jego piękno

Dach rozłożysty zielony z długim

Cieniem

Drzewo mocne pełne tajemnicy

Wykute jakby z brązu

Gdy dostrzeżesz tabliczkę – przeczytaj

Urszula Roma Zielińska

Zamieszkała w garści ziemi pod tym

Dachem dębu spopieli się snem

Ostatnim jak pierwszym

Marzyła by być wieczną jak piąta

Muza Zeusa i Mnemosyne

- Melpomene z pewną tragedią

Lecz prawdziwie śmiertelna

Zaczekaj

Ugości cię odpoczynkiem w jego cieniu

Przygarnij ją myślą

Jest już ciszą skamieniałą

W tym pomniku i Twoją pamięcią

Światło niech jej świeci wieczyście

*

Urszula Roma Zielińska, urodzona w Bydgoszczy 19… zm. 2007 r. Poetka i autorka programów poetyckich prezentowanych na antenie Radia Pomorza i Kujaw pod opieką i patronatem red. Jerzego Sulimy-Kamińskiego. Autorka tomów poezji „Do utraty tchu" oraz „Podążać z Tobą".