Kadyjewska, Rykowska-Kowalik, Kušar, Klubowicz, Tkaczyk, Radomska, Pastan

I

Katarzyna Kadyjewska

Więzienie

źle mi tu

zaglądam często

przez kraty ogrodzenia

na zewnątrz

patrzę na tych

którzy stąd wyszli

mają już spokój

zazdroszczę im

źle mi tu

torturują nas

brakiem pracy

bólem zębów

śmiercią bliskich

pieniędzmi kończącymi się za wcześnie

rakiem zjadającym po kawałku

innymi ludźmi

zgubioną książką z biblioteki

utratą przyjaciół

którzy nigdy nimi nie byli

lękiem przed operacją

komornikiem

i pijanym mężem

zbliżam twarz do krat

spoglądam długo

oni

którzy się stąd wydostali

odbyli już karę

niektórym udało się uciec

nie wyjdę stąd

za dobre sprawowanie

nie obejmie mnie amnestia

nikt mnie nie uratuje

skazana na dożywocie

tkwię za kratami

życia

18 listopada 2014 r.

*

Katarzyna Kadyjewska (1968) – z wykształcenia polonistka, z zawodu nauczycielka, z zamiłowania niezmordowana producentka słów układających się w teksty literackopodobne, uczestniczka konkursów literackich. Dwukrotna finalistka Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Janusza Różewicza, laureatka ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów poetyckich: „Zainspirowani Dobrem”, „O Palmę”, Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Feliksa Raka, zdobywczyni kilkunastu wyróżnień. Dyplomy i twórczość trzyma w szufladzie.

II

Agnieszka Rykowska-Kowalik

Justyna

noszę na dłoniach Justynę;

szczyt brzucha próbuje sięgnąć nieba,

z pępka rozwija się nasturcja – obrasta.

nabrzmiewają czerwone krople rosy. świt.

Justyna: złe podwórko z kurzymi łapkami,

wokół pępka i sutków kwitną blizny,

zabudowania mówią, szepczą mury, dymią pogorzeliska:

dobrze, że rodzice przysłali cię na korepetycje. czternaście lat. śliczne cycuszki

zdziera z włosów nadpalone zapałki, zmywa krew.

zakłada czerwoną dziecinną czapkę z koralikami.

w przedwczesne zmarszczki, niczym piłę w drewno,

zanurza drobne palce.

bierze do ust koraliki. rozgryza.

z czasem nauczyła się pluć. dobrze pluć.

*

Agnieszka Rykowska-Kowalik – Należy do pokolenia lat siedemdziesiątych. Wiersze i krótkie formy prozatorskie publikowała w ogólnopolskiej prasie literackiej w „Afroncie”, „Akancie”, „Odrze” i w internecie, na łamach „Helikoptera”, „Pisarze.pl” oraz w „Pocztówkach literackich Pana Karola Maliszewskiego”. Była bibliotekarka, pracowała w Głównej Bibliotece Lekarskiej. Po pracy i latach mieszkania w Warszawie, powróciła w rodzinne strony w okolice Ciechanowa. Prywatnie mama czternastoletniego syna.

III

Meta Kušar – 86. rozmowa z wielką materią

Dzika siła zstępuje z ksiąg. Tam są zdania. Jedne zjesz,

przeżujesz, zwymiotujesz, wydalisz, inne pozostaną w środku.

W środku wciąż ciągnie mnie gdzieś na bok. Korzenie mają

zupełnie inne nitki niż wersy. Kiedy fale cię noszą i uderzają,

nie nastroszasz się i nie płaczesz. Badasz wodną siłę. Jej silnik

pędzi jak myśl noc i dzień. Wszechwiedza to mniej

niż drzazga. Kiedy przychodzi na ciebie kolej, zapalasz się i trzask

jest niepowtarzalny. Na Bydgoszcz opada spokój. Cienki.

Głodna jestem, zmęczona, spragniona. Pruskie mieszczaństwo proponuje mi

zachodzący blask. Płoszą mnie płaszcze ludzi.

Od kiedy znam bankructwo? Co się dzieje, że ja we mnie

skacze, zbiera promień i poświęca na cząstki, kostki, więzi i sumienia?

Ze światłem wpycha w obrazy, które mnie oczarowują. Pilnuje snów,

które wybiegają z kopert listowych i słuchawek i poprzez noc

z powrotem do listów, z powrotem do uszu. Policjanci świecą w twarze,

w te całkowicie zapomniane i te nigdy zapomniane.

Mamusiu moja, ty jesteś ziarnem? Kluczykiem do spichlerza?

Ja jestem ziarnem w spichlerzu. Jedno jedyne ziarno na kartce papieru.

Tylko kiedy czytam jestem niezależna. Wyraźnie wymawiam

wykrzykniki i pytajniki. Jeszcze wciąż wszystko się dzieje w kuchni.

Piec. Cząber. Kociołek. Miedź. Porcelana. Drewna.

Oparzenia. Pochwycić zroszone czereśnie. Nędzarkami jesteśmy,

kiedy wpadamy do gardła. Wszystko wyznam! Dzieci najpierw usadawiają się

w kuchni. Ustające lato na północy płonie błyskawicznie.

Przełożyła Maria Kamińska

*

Meta Kušar – urodziła się 10 maja 1952 r. w Lublanie, gdzie ukończyła studia na Wydziale Filologicznym. Za pionierską pracę w Księgarni Plečnika otrzymała nagrodę im. Lavoslava Schwentnera. Pierwsze publikacje w czasopiśmie Sodobnost, kolejne we wszystkich ważniejszych słoweńskich czasopismach literackich. Tomiki poetyckie: Madeira (1993), Svila in lan/Silk and flax ("Jedwab i len",1997) oraz Ljubljana ("Lublana", 2004).

Poetka jest także autorką scenariusza i reżyserem filmu Naš Jurij Souček (RTV Slovenija, 1999) oraz muzyczno-literackiego performance Prestol poezije/The throne of Poetry ("Tron poezji"; premierowa inscenizacja odbyła się w 1997 r. w Słowenii, a następne w USA i Kanadzie). Do jej dorobku należy także cykl spotkań Metavečeri ("Metawieczory") w lublańskiej księgarni Konzorcij, składający się na siedemdziesiąt rozmów z twórcami słoweńskimi i zagranicznymi.

źródło: Kwartalnik Pobocza

IV

Marta Klubowicz

Wiosna w czasach zarazy

Kiedy wszystko wokoło było jakieś inne

cisza nocy zdawała się całkiem zwyczajna

lecz za dnia była chora dziwna niepojęta

szczególnie w wielkich miastach

W miasteczkach i na wsi

nie czuło się różnicy

dzień wciąż dźwięczał pracą

a ponad snami ludzi rozmawiały psy

na tematy codzienne nie te w wiadomościach

ale niektórzy ludzie lecz tylko nieliczni

wsłuchani w nocne głosy zwykłe psów szczekanie

myśleli że jest ono jak Arka Noego

a oni rozbitkowie z katastrofy arki

bo ta na oceanie lęku przed chorobą

Normalnie tylko brzmiały głosy w telefonie

Przypadkiem też musiała przybliżać się wiosna

forsycje już czyhały na parę dni ciepła

by dokonać otwarcia sezonu na zachwyt

obudziło się nawet kilka pierwszych pszczół

i zaczęło pracować pomimo zakazów

ktoś nawet zrobił zdjęcie i wrzucił na fejsa

ale nikt jakoś nie mógł zachwycić się życiem

Tylko dziecko wysiadało na spacerze z wózka

i biegało po trawie szczęśliwe gdyż mama

nie poszła dziś do pracy i została w domu

bo żłobek już zamknięty aż do

odwołania

Warszawa, 17 marca 2020

*

Marta Klubowicz (1963) - aktorka, poetka, tłumaczka. Absolwentka wrocławskiej PWST (1985). Debiutowała w Teatrze Polskim we Wrocławiu, po ukończeniu studiów była aktorką Teatru Powszechnego w Warszawie za dyrekcji Zygmunta Hübnera. W 1991 roku wyjechała na stypendium artystyczne do Wiednia, gdzie została kilka lat, uczyła się języka, grała w filmie, pisała korespondencje kulturalne. Od 1997 grała w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu, następnie w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym. Mieszka w Warszawie, współpracując z wieloma teatrami w Polsce. Jest znana z ról w teatrze telewizji ( „Mgiełka”, „Miłość na Magadaskarze”), filmowych („Dziewczęta z Nowolipek’, „Oh Karol”) oraz z seriali ( „W labiryncie” „Tulipan”, „Pogranicze w Ogniu”, „Rzeka kłamstwa”, „Rodzina Kanderów”, „ Całe zdanie nieboszczyka”„ Pierwsza miłość”, „Głęboka woda”) . Została laureatką konkursu „Pokolenie, które wstępuje” i zadebiutowała jako poetka tomikiem „Wyznanie”. Następnie ukazały się: „Emigracje z Aniołem Stróżem” oraz „Wiersze Niepozbierane”. W 2013 wydawnictwie Questio ukazał się jej ostatni tomik „Odjazdy”. Wiersz „Spowiedź z piątego przykazania” znalazł się w podręczniku języka polskiego Marii Nagajowej „Słowa i świat”. Obie pasje aktorstwo i poezję - łączy w autorskich spektaklach poetyckich za co została uhonorowana Nagrodą im. Witolda Hulewicza . Tłumaczy poezje Josepha von Eichendorffa („Memento”, Oficyna Wydawnicza ATUT 2012), jest tłumaczką wszystkich sztuk Freda Apke na język polski. Przetłumaczona przez nią komedia „Letnisko” zostało nagrodzona trzecią nagrodą w drugiej edycji konkursu „Komediopisanie”, sztuka dla dzieci „Adonis ma gościa” zdobyła główną nagrodę w konkursie organizowanym przez Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu. Jest autorką opracowania literackiego bestsellerowej, poruszającej ważny problem społeczny pozycji „Kato-Tata” gdzie występuje pod pseudonimem Maria Burzyńska (Santorski/drugie wydanie: Czarna Owca 2009 - 2013) W latach 2015-2017 była dyrektorem Nyskiego Domu Kultury.

Jest Honorową Obywatelką Miasta Nysa. W 2011 przyznano jej odznaczenie „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Fot. Rafał Okrzymowski

V

Natalia Tkaczyk

***

nad meczetami gór wschodzi półksiężyc.

owcze czotki ciągną się przełęczą

między kobiecymi piersiami

drogi do górnej czakry

gdzie stara Czukutycha

jak budda

na przyczółku

z rzeźbionego

kielicha

sączy jałowcówkę

i fajkę pyka.

nie tyle stara co pradawna

zaciąga kołomyjkę lekko leciutko

i łuska orzechy w podołek ciemny od sadzy

nie rwie się tam gdzie cienko jak przyśpiew ochryple zauważy

rwie się tam gdzie nóż pokaże.

planety orzechów tłuką o planety orzechów

w pułapce jej kamiennych dłoni

bez żadnej linii losu ani linii chaosu

akurat naprzeciw wyszytego splotu słonecznego

jej wyschłej pazuchy pachnącej ziemią

i lecą rozbite planety w przepastną ciemność podołka

jak zrzucone anioły

i akurat na trzynastej sylabie

trzechsetnej kołomyjki

o tym że wszystko mija

jak mgła nad Bliźnicą

i że nic nie mija

jak mgła nad Bliźnicą

popadnie Czukutysze orzech

z grzechoczącym

ziarnem imienia

które się nijak nie rozłupie

i poleci za oborę

puszczony z procy dłoni

jak meteor

i będzie rosnąć sobie arbor mundi

czyli dziczka pierwotna

z pępka świata

czyli zapomnianego przez Czukutychę

szigi

rigi

dana

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Natalia Tkaczyk (1984) – ukraińska poetka i tłumaczka. Pochodzi z Iwano-Frankiwska, obecnie mieszka w Warszawie. Autorka dwóch książek poetyckich: „Skałka w sonci” (2005) i „Naskriz’” (2014). Tłumaczy polską poezję.

#środyzAnetąKamińską

VI

Ewa Radomska – Pytania

W zasadzie to zdejmując

Ciało z człowieka

Jak pokrowiec z samochodu

Okazuje się, że nie ma pod nim

Tak naprawdę

Ani młodości ani starości

Jest tylko pytająca wciąż dusza

Jak żyć aby przeżyć

Jak kochać i być kochanym

I skąd wziąć dobry pokarm dla duszy

Żeby mlaskała z zachwytu

Jak po dobrze wysmażonym kotlecie

I lodach waniliowych z polewą

Wiek nie rozstrzyga tego

Tylko wzmaga i precyzuje pytania...

*

Ewa Radomska – ur. 28.08.1948, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego, publicystka, aforystka, wydała trzy tomiki poezji, cztery tomiki aforyzmów, dwie bajki dla dzieci, zbiór publicystyki z 30-lat, ostatnio książkę o oswajaniu samotności przez dwie starsze panie na działkowym ogródku pt: Ja, z Bajkowa. Kocha śmiech, słońce, uważa, że z tragedii nie należy robić dramatu, a z dramatu sposobu na życie tylko zaczynać wciąż od nowa... Podziwia koty za ich niezależność. Znak zodiaku Panna, który stał się jej sposobem na życie choć ma syna, ale dzieci wyrastają i trzeba dać im szansę na drugie, dorosłe życie.

Fot. Wiesław Antoniewicz

VII

Linda Pastan

Prawo Pierworództwa

Mój wnuk ma usta po moim ojcu,

pewnie z ich pieprznymi powiedzonkami,

i krzywe ucho mojego dziadka,

które słyszało jak nadchodzą żołdacy.

Ma wodniste oczy kozackiego kawalerzysty,

który wypatrzył moją pra-pra-babkę

w lesie, a później za nic nie chciał

przestać patrzeć.

Spójrzcie na niego teraz, jak pcha

swoją czerwoną strażacką ciężarówkę

ku przyszłości, co do której jest pewien,

że wymyśla ją dla siebie zupełnie sam.

Przełożył Janusz Solarz

*

Linda Pastan (ur. w 1932 roku) – amerykańska poetka żydowskiego pochodzenia, wydała siedemnaście książek poetyckich, laureatka wielu prestiżowych nagród - w 2003 roku zdobyła nagrodę Ruth Lilly Poetry Prize za całokształt twórczości. Ma trójkę dzieci i siedmioro wnuków.

#poniedziałkizJanuszemSolarzem