Osiecka, Milczarek, Glück, Lipska, Poworoznyk, Akram, Swenson

 I

Agnieszka Osiecka

Sama chciała

Tak się urodzić

w niedzielę wieczór,

nie chcieć, nie poczuć, nie przeczuć.

Być jak przesyłka,

jak paczka mała.

Sama chciała, sama chciała...

Tak chodzić do szkół

wszędzie po troszku -

myśli i nerwy mieć w proszku.

Znaleźć i zgubić,

co matka dała.

Sama chciała, sama chciała...

Tak się niemądrze

w niemądrych kochać-

nie trwać, nie czekać, nie szlochać.

Potem zazdrościć

tej, co płakała.

Sama chciała, sama chciała...

Tak się na dobre

rozlubić w tobie -

z żalu za tobą wypłowieć.

Być nazbyt cicha

lub nazbyt śmiała.

Sama chciała, sama chciała...

Tak nagle ustać

w niedzielę wieczór -

nie czuć, nie poczuć, nie przeczuć.

Wśród jasnych buków

zasnąć jak skała.

Sama chciała, sama chciała...

*

Agnieszka Osiecka (ur. 9 października 1936 w Warszawie, zm. 7 marca 1997 tamże) – polska poetka i muza mistrzów słowa, autorka tekstów piosenek, pisarka, reżyserka teatralna i telewizyjna, dziennikarka. Pisała o sobie: "Meldowana nielegalnie gdzie normalnych ludzi setka, wizytówkę mam na wannie - pół kobieta, pół poetka".

*

"Była kwintesencją poezji, artystką od stóp do głów, nie ma najmniejszej wątpliwości".

Anna Szałapak o Agnieszce Osieckiej

Fot. Lucjan Fogiel

~

https://www.youtube.com/watch?v=nGZmpSOCHQQ

II

Monika Milczarek

heroiny

w naszej rodzinie nigdy nie było dziewczynek

rodziły się same wojowniczki

mężczyzn prawie nie pamiętam

Paulina bujała się na kablach ruskiej radiostacji jak na huśtawce

dziadek mówił że Niemcy by ją za to rozstrzelali

bo to sabotaż i nieważne że w kokardkach

Olgę razem z prababcią czerwoni wywieźli na Sybir

mróz zabrał im nie tylko kobiecość

wróciła tylko jedna

dużą Zdzisię macocha karmiła biedą

mimo to urodziła trzy następne

ale lodówkę ma zawsze pełną

Zośka ukryła Żydów pod strzechą

gdy naziści bagnetami kłuli jej dom pytała czy szukają wróbli

bo jedynie co ma nielegalnie to niekolczykowaną świnię

Ania z Zielonej Góry uparcie porządkowała akta życia archiwiście

układając codzienność według alfabetu

ja jestem pod m

czasami przed lustrem przymierzam ich buty

są nadal za duże

*

Dlaczego uznałam, że ten wiersz jest najważniejszy? Bo opisuje historię silnych kobiet z mojej rodziny, które mimo wielu dramatów nigdy się nie poddawały. Ja nie dorastam im do pięt.

*

Monika Milczarek − nauczycielka języka angielskiego i poetka. Urodziła się i mieszka w Sieradzu. Wydała cztery tomiki: „Krzyk Źrenic” w 2001 roku, „Tatuaż duszy”(2013), ”Piórnik Przemian” (2017) i „Uwaga, nie dotykać” (Fundacja Duży Format 2019). Należy do sieradzkiej grupy poetyckiej „Desant”.

Fot. Mariusz Mikolajczyk

#czwartykonkursbabińca

#konkursowasobota

III

Louise Glück

Bajka

Dwie kobiety

z tym samym roszczeniem

stanęły u stóp mądrego

króla. Dwie kobiety,

ale tylko jedno dziecko.

Król wiedział,

że jedna z nich kłamie.

Oto co im powiedział,

niech dziecko będzie

rozcięte na pół, w ten sposób

nikt nie odejdzie

z pustymi rękoma. I

wyciągnął miecz.

Wtedy jedna z tych

dwóch kobiet

zrzekła się swojej części:

to był znak,

to była lekcja.

Załóżmy,

że zobaczyłabyś swoją matkę

rozdartą między dwiema córkami:

co mogłabyś zrobić

by ją ocalić prócz okazania

chęci by zniszczyć

siebie samą — rozpoznałaby

kto jest prawowitym dzieckiem,

to, które nie mogło znieść myśli

o podziale matki.

Przełożył Janusz Solarz

*

A Fable

Two women with

the same claim

came to the feet of

the wise king. Two women,

but only one baby.

The king knew

someone was lying.

What he said was

Let the child be

cut in half; that way

no one will go

empty-handed. He

drew his sword.

Then, of the two

women, one

renounced her share:

this was

the sign, the lesson.

Suppose

you saw your mother

torn between two daughters:

what could you do

to save her but be

willing to destroy

yourself—she would know

who was the rightful child,

the one who couldn’t bear

to divide the mother.

*

Louise Glück (ur.w 1943 roku w Nowym Jorku), laureatka nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2020, jest jedną z najwybitniejszych poetek swojego pokolenia. Studiowała na Columbia University, ale nigdy nie skończyła studiów. Wyróżniano ją wieloma najbardziej uznanymi nagrodami, Pulitzerem czy nagrodą Bollingen. Uważa się ją za poetkę autobiograficzną, cenioną za moralne natężenie jej wierszy, za posiłkowanie się mitologią i odwołaniami do historii w medytacjach o własnych doświadczeniach i dziejach nowoczesnego świata. Uczyła sztuki pisania poezji na wielu renomowanych uniwersytetach. Mieszka w Cambridge w stanie Massachusetts, blisko Harwardu, choć uczy, już jako emerytowana profesorka, na Yale University.

IV

Ewa Lipska – Egzamin

Egzamin konkursowy na króla

wypadł doskonale.

Zgłosiła się pewna ilość królów

i jeden kandydat na króla.

Królem wybrano pewnego króla

który miał zostać królem.

Otrzymał dodatkowe punkty za pochodzenie

spartańskie wychowanie

i za uśmiech

ujmujący wszystkich za szyję.

Z historii odpowiadał

ze świetnym wyczuciem milczenia.

Obowiązkowy język

okazał się jego własnym.

Gdy mówił o sprawach sztuki

chwycił komisję za serce.

Jednego z członków komisji

chwycił odrobinę za mocno.

Tak

To na pewno był król.

Przewodniczący komisji

pobiegł po naród

aby móc uroczyście

wręczyć go królowi.

Naród

oprawiony był

w skórę.

(1973)

*

Ewa Lipska (ur. 8 października 1945 w Krakowie) – polska poetka i felietonistka, w latach 1970–1980 redaktor działu poezji Wydawnictwa Literackiego, laureatka Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1973), w latach 1995–1997 dyrektorka Instytutu Polskiego w Wiedniu, członkini polskiego i austriackiego PEN Clubu, członkini-założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności.

Fot. Danuta Łomaczewska/ EAST NEWS, na zdjęciu Ewa Lipska, Kraków czerwiec 1966.

#wierszrocznicowy

V

Olha Poworoznyk

***

Dni, kiedy chce się gotować jedzenie.

Włączać rano cichą muzykę, patrzeć

na to wszystko, co dalej będziesz robić.

Wsłuchiwać się w dźwięk rozbijania jajek

o brzeżek czarnej miski.

Pamiętać, że ciasto zniesie wszystko

oprócz braku soli. Dać szczyptę.

Patrzę w okno, które udało się

umyć tylko od środka.

Widzę przez nie te wysokie siostry-sosny.

Widzę przez nie moją babcię,

która gotowała w tej kuchni wszystkie te gołąbki.

Która uczyła przesiewać mąkę,

oddzielać żółtko od białka,

wyrównywać nożem powierzchnię,

odkrajać niepotrzebne,

odmywać z ciasta ręce.

Słyszę wszystkie wyśpiewane pieśni,

dźwięczny śmiech i kaszel.

Dni, kiedy chce się gotować jedzenie,

żeby ktoś przychodził do ciebie.

Dni, kiedy ktoś przychodzi,

a ty sadzasz go w kuchni,

żeby nakarmić.

I dziękować za to.

I znowu słuchać dźwięku rozbijania

skorupki jajka,

dźwięku rozpalania ognia

i dźwięków naczyń.

Jesteśmy najbliżej z tymi, z kim jemy.

Bo jedzenie to nasza pierwsza rozmowa.

I ja dziękuję.

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Olha Poworoznyk – ukraińska reżyserka, poetka i malarka. Urodziła się we Lwowie. Autorka książek poetyckich: „Muzej ihraszok” i „Imja Wody”. Na podstawie tej drugiej wyreżyserowała film poetycki pod tym samym tytułem. Jej reżyserskim debiutem jest film dokumentalny „Ja Baczu”. Założycielka i dyrektorka studia OFF Laboratory specjalizującego się w filmach dokumentalnych.

#środyzAnetąKamińską

VI

Sara Akram

dziewczynka niczego nie łapie, tylko patrzy

Mięsień rozdarty

do strzępka. Wypukły

emblemat, skośne linie biegnące

od czoła do czoła.

Ciało to delikatna i zmienna materia.

A jednak

przyjemnie skąpać się we wrzątku,

jak w skorupce ululać.

Leżeć i pachnieć lnem, zwracać oczy na siebie.

A potem ktoś rozkłada makietę,

krew i ślina spływają razem

po udach, zostaje puste

pudełko gniewu. Spalam je

w dłoniach.

*

Sara Akram – rocznik '94. Doktorantka w Instytucie Filologii Polskiej UMCS. Publikowała m.in. w „Akcencie”, „Stonerze Polskim”, „Tlenie Literackim” i „Stronie Czynnej”. Finalistka XV edycji Pracowni Twórczej „Połów” (2020). Mieszka w Lublinie.

VII

May Swenson

Cztery słowa na wers

Ty masz oczy takie

jak pszczoły, i ja

czuję się jak kwiat.

Ich piwność sprawia, że

wietrzyk omiata moją skórę.

Gdy twoje rzęsy falują

raz wyżej raz niżej

jak brązowe nóżki pszczół,

twój przenikliwy wzrok czule

obleka moje oczy tiulem.

Jak chciałabym byśmy były

w cienistym miejscu i

by żaden rój innych

oczu nie wiedział, że

jestem kwiatem, który ledwo

oddycha i nie przeszkadza

ciepłym spojrzeniom twoich pszczół.

Pozwoliłabym ci byś brodziła

we mnie i posiadła

dzięki niecierpliwej, brunatnej pszczelej

sile tę wilgotną, połyskującą

słodycz w moim wnętrzu.

Przełożył Janusz Solarz

*

utwór oryginalny:

Four-Word Lines

Your eyes are just

like bees, and I

feel like a flower.

Their brown power makes

a breeze go over

my skin. When your

lashes ride down and

rise like brown bees’

legs, your pronged gaze

makes my eyes gauze.

I wish we were

in some shade and

no swarm of other

eyes to know that

I’m a flower breathing

bare, laid open to

your bees’ warm stare.

I’d let you wade

in me and seize

with your eager brown

bees’ power a sweet

glistening at my core.

*

May Swenson (1913-1989) wychowała się w rodzinie Mormonów. Podstawowym językiem w domu jej rodziców był szwedzki, choć mówiono też tam po angielsku. Konserwatywna rodzina Swenson nie do końca akceptowała lesbijskie preferencje córki, ale pozostawała w bliskim kontakcie z poetką przez całe życie. Swenson ukończyła studia na Uniwersytecie Stanowym Utah w Logan w 1934 roku. Pracowała jako profesorka ucząca poezji na wielu amerykańskich uniwersytetach, między innymi na Bryn Mawr College i w Purdue University. Była też recenzentką nadesłanych propozycji poetyckich w redakcji New Directions. Od 1966 roku nie pracowała już poświęcając się wyłącznie swojej poezji. Była też kanclerzem Amerykańskiej Akademii Poetów w latach 1980-1989. Zdobyła większość renomowanych nagród i stypendiów, do których kwalifikują się amerykańscy poeci. Krytyk Harold Bloom uważał ją za jedną z najważniejszych i najoryginalniejszych poetek dwudziestego wieku.

#poniedziałkizJanuszemSolarzem