Zabużko, Huet, Janas - Dudek, Wołoszyk, Wikyrczak, Kulisiewicz, Gaisina
I
Oksana Zabużko
Literackość
(autokpina)
Obudzić się w środku nocy
od tego, że księżyc patrzy prosto w twarz –
nieprzerwanie jak wariat albo spowiednik.
Zobaczyć: jasny otwór w mroku, wygrzana przez ciebie przetaina –
już zasklepiła się, jakby
nigdy cię obok nie było.
Dotknąć rękami pustki.
Skulić się jak robaczek
w brzuszek szpilką ukłuty.
I nagle zrozumieć,
że wszystko to przeczytane u Sylvii Plath – i tak naprawdę
zupełnie inaczej powinno wyglądać.
Przełożyła Aneta Kamińska
*
Oksana Zabużko (1960) – ukraińska pisarka oraz działaczka kulturalna i społeczna. Studiowała filozofię na Kijowskim Uniwersytecie im. Tarasa Szewczenki, tam też uzyskała tytuł doktora. Jest autorką książek poetyckich: „Trawnewyjinij”, „Dyrygent ostanniojiswiczky”, „Awtostop”, „Nowyj zakon Archimeda”, „Druha sproba. Wybrane”, „Wirszi: 1980-2013” oraz książek prozatorskich: „Inopłanetianka” (1992), „Poliowidoslidżennia z ukrajinśkoho seksu”, „Kazka pro kałynowusopiłku”, „Sestro, sestro”, „Muzejpokynutychsekretiw”. Wydała również kilka książek eseistycznych, literaturoznawczych i publicystycznych. Oksana Zabużko jest zaliczana do 100 najbardziej wpływowych osób na Ukrainie. W 2009 roku została uhonorowana orderem księżnej Olgi III stopnia, a w 2012 roku wręczono jej odznakę Złoty Pisarz Ukrainy, przyznawaną powieściopisarzom, których ogólny nakład powieści przekroczył 100 000 egzemplarzy.
W Polsce ukazały się jej trzy książki: „Badania terenowe nad ukraińskim seksem” (tłum. Katarzyna Kotyńska), zbiór opowiadań „Siostro, siostro” (tłum. Katarzyna Kotyńska i Dawid Mońko) oraz powieść „Muzeum porzuconych sekretów” (tłum. Katarzyna Kotyńska). Tę ostatnią książkę uhonorowano Literacką Nagrodą Europy Środkowej Angelus. W 2013 roku wyszedł również „Ukraiński palimpsest” – wywiad-rzeka przeprowadzony przez Izę Chruślińską. Wiersze OksdanyZabużkoweszły do antologii: „Cząstki pomarańczy. Nowa poezja ukraińska” oraz „Portret kobiecy w odwróconej perspektywie. 12 poetek z Czech, Słowenii i Ukrainy” (red. i tłum. Aneta Kamińska). Na podstawie „Badań terenowych nad ukraińskich seksem” warszawski Teatr Polonia wystawiał monodram Katarzyny Figury w reżyserii Małgorzaty Szumowskiej.
II
Beata Huet
Bez chlebka
Będą nas dociskać
żołnierskim trepem
W zamian obiecają
brioszki na kolację
jesiotra
drugiej świeżości
widowisko
lżejszej kategorii
*
Dzień dobry, przesyłam tekst. Ważny, bo, niestety, aktualny.
*
Beata Huet przetłumaczyła Przygody Sherlocka Holmesa Arthura Conan Doyle’a, Indianę Jonesa Roba MacGregora, Nieświadomego maga Karen Miller oraz inne powieści.
Publikowała w czasopismach „Kabotyn”, „Suplement”, „Strona Czynna”, "Bezkres"„ "Niecodziennik Towarzyski”, na portalach: „Babiniec Literacki”, „Bardzo Dobre Wiersze”, antologiach oraz na murach ul. Brackiej w Krakowie. Absolwentka filologii polskiej i Studium Literacko-Artystycznego UJ. Zajmuje się upowszechnianiem wiedzy naukowej w dobrym Krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk i Sztuk, wykłada literaturę i twórcze pisanie.
III
Barbara Janas - Dudek
Po drugiej stronie progu
1.
nigdy nie porodzi syna.
nie da mu imienia, które wybrała.
będzie jałowa z pokrojonym brzuchem.
na swoje nieszczęście nie pocznie córki.
będzie o nią błagać,
ale nic nie przyniesie ulgi.
krew wie,
jej nie oszukasz.
2.
najpierw zmroziło drogę. słońce spadło
i potoczyło się między budynkami.
płuca przyjęły kolejną porcję dymu. nic z niej nie uszło. na podobieństwo lodu stała się przeźroczysta.
na podobieństwo kamienia twarda.
można ją kopnąć
– pomyślała.
3.
ukryła się w stercie liści. podpal!
dzieci rozniosą zapach po domach.
będzie duszny, lecz słodki.
później matki zmyją kurz z ich twarzy,
jak ściera się okruchy ze stołu.
4.
dzieciom
czterdziestosiedmioletni syn Sylvii Plath
Nicholas Hughes powiesił się w swoim domu na Alasce.
to dobrze, że was nie urodziłam.
Fragmenty książki roku Babińca Literackiego - Mamidło
*
Barbara Janas-Dudek (ur. 2 czerwca 1976 w Chorzowie) – polska poetka, animatorka kultury, współtwórczyni Portu Poetyckiego w Chorzowie.
Zadebiutowała w 2009 roku tomem wierszy oczy na uwięzi. W 2011 roku nakładem Zaułku Wydawniczego Pomyłka ukazał się arkusz poetycki alfabet lęku. W roku następnym ta sama oficyna literacka wydała książkę poetycką zakład pracy chronionej, która została wyróżniona przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek, w kategorii Najpiękniejsza Książka Roku 2012. W 2017 w Wydawnictwie Anagram wydała tom wierszy za wcześnie na rytuały. W 2019 otrzymała nominację w 7. Konkursie Poetyckim Fundacji Duży Format w kategorii „po debiucie” za projekt książki poetyckiej Mamidło, która ukazała się w 2020 roku nakładem Zaułku Wydawniczego Pomyłka, a w roku 2021 została uznana za książkę roku Babińca Literackiego, oraz blogów literackich SieCzyta i Przeczytane.Napisane. Tłumaczona na język bułgarski.
IV
Henryka Wołoszyk
Czarne dziury
z wiosną następuje wyrównanie
narasta od wnętrza kory
ramionami wychyla się życie
chłonne rozbudzonego słońca
bez wstydu nieświadome rodzą się pąki
pieszczone promieniami na wietrze w takt deszczu
rozkwitnie aby się zapłodnić na czas
i co ma do wydania wyda
ziemia
obraca się odgórnie sterowana
wytraca z siebie każdą porę roku
jakby miała powód do schematu
między nami
powstają miejsca wybrakowane
*
Henryka Wołoszyk pochodzi z Gdańska. Z wykształcenia jest ekonomistką i pielęgniarką. Swoje wiersze publikowała w kilkunastu antologiach poetyckich w kraju i za granicą, m.in. w pierwszej antologii poezji internetowej "Poeci w Sieci".
Interesuje się literaturą, malarstwem, medycyną, matematyką, filozofią i psychologią. Należy do osób - jak mówi - naiwnych, które wierzą, że wszyscy ludzie są dobrzy. W internecie publikuje jako hewka.
V
Iryna Wikyrczak
ślimaki na lewą stronę
Oldze
w środku każdego z nas –
dom nocny, który się śni
poplątane korytarze, potajemne pokoje
których w pośpiechu nigdy się nie widzi
i dopiero wtedy kiedy cię zamknięto
w domu dziennym z cegły, betonu i okien
na czterdzieści dni i nocy
czterdzieści lat pustyni
czterdzieści lat wędrówki
czterdzieści dni w bezruchu
przypominasz sobie i znajdujesz
zostańcie w domu
w domach dziennych
i wtedy niektórzy z was trafią jednak
i do domu swojego nocnego
bo my to tak naprawdę ślimaki
tylko odwrócone na lewą stronę
nosimy zawsze ze sobą
dom swój wewnętrzny
omnia mea mecum
Przełożyła Aneta Kamińska
*
Iryna Wikyrczak (1988) – ukraińska menedżerka kultury, poetka, promotorka czytelnictwa oraz redaktorka. Studiowała na Wydziale Języków Obcych i Geografii Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego, gdzie w 2017 r. zakończyła studia doktoranckie. Autorka tomów poezji:„Rozmowa z anhełom” (2005) oraz „Zeitzug: Czernowitz-Prag-Wien” (2011). Tłumaczka „Paryskiej żony” Pauli McLain. W „Tygodniku Powszechnym” ukazywały się jej artykuły o współczesnych pisarzach ukraińskich. W 2014 r. była stypendystką programu Ministra Kultury Rzeczpospolitej Polskiej Gaude Polonia. Od 2010 r. pracuje jako menedżerka kultury. Pełniła funkcję dyrektorki wykonawczej festiwalu MeridianCzernowitz w Czerniowcach, była również założycielką Międzynarodowego Festiwalu Opowiadań Intermezzo w Winnicy. Organizowała także wycieczki literackie Cultour.ua do różnych miast Polski. W 2016 r. w wyniku konkursu została wybrana na pierwszą szefową Biura Programu Unii Europejskiej Kreatywna Europa. Następnie pracowała w departamencie rozwoju Urzędu Miasta Lwowa jako zastępczyni dyrektora. Od października 2019 r. pełni funkcję asystentki Olgi Tokarczuk i pracuje we Wrocławskim Domu Literatury. Członkini ukraińskiego PEN Clubu.
fot. Karpati & Zarewicz
VI
Małgorzata Kulisiewicz
RETORYCZNE
zagęszczam trwogę pustej kartki
mam pusty żołądek
pusty tułów
zostały tylko pióra
pawie
indycze
anielskie
czyżbym był aniołem
od wieków
od zawsze
*
Małgorzata Kulisiewicz - absolwentka filmoznawstwa i polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorka esejów i recenzji filmowych i literackich, publikacji historycznych, realizatorka reportaży telewizyjnych. Autorka książek poetyckich: „Inni Bogowie”, „Kot Wittgensteina i inne wiersze”, „Ciasteczka z ironią” oraz zbioru opowiadań „dalEKOwzroczność”. Jej opowiadania i wiersze były publikowane w "Helikopterze", na portalu "Pisarze.pl", w "Gazecie Kulturalnej", „Lirydramie”, „Wyspie”, „Dzienniku Polskim”, „Nowych Myślach”, „BregArcie”, „Babińcu Literackim”, „Lamelli”, „Szufladzie.net
”, „Poezji Dzisiaj”, „Metaforze Współczesności”, „Akancie”, „Wytrychu”, „Bezkresie”, w „Magazynie Horyzont”, „Whisper of Sofly – Yearly Anthology of Poetry (Vol 2)”, „Contemporary Writers of Poland. On Life’s Path”, na portalu „Spillwords.com
” oraz w licznych antologiach i almanachach. Kilkukrotnie zauważona i wyróżniona w konkursach literackich. Mieszka w Krakowie.
VII
Aigel Gaisina
Dym
U nas na wschodzie podpalamy się żarem
Mówimy mało, w dźwiękach sitara trwa panchami
Moja paranja płonie, mój władca bez zbędnych słów
Podpalił ją na mnie swymi czarnymi oczami
Dyryn-dyryn-dyryn-dyryn-dyn
W dudniących głośnikach akyn ciągnie swą zawiłą baśń
Mój księżycolicy pan pijany płonie wchodząc w dym
Jak lampa na celowniku milczących oczu mych
Dym w domu dym-dym-dym – u nas zawsze tak
Buchasz na mnie sziszą, safian na mnie dymi się
I płoniemy tak dostojnie, i płoniemy tak dostojnie,
Jak pięknie i milcząco spalamy się bez śladu
Dym w domu dym-dym-dym – u nas zawsze tak
Dym w domu dym-dym-dym – u nas zawsze tak
Dym w domu dym-dym, dymimy się pijani w dym
Dym w domu dym-dym, dymimy się pijani w dym
Wzorzysty dym jak kilim pod nogi ścieli się
I płoniemy dostojnie, jak krater Darwaz, jak diament,
A słońce bezgłośnie dopala cokolwiek w nas zostało
Płoniemy, płoniemy jasno,
Płoniemy z zawiści w dzień
Nocą płoniemy z pasji,
Płoniemy pierwotnym ogniem,
Płoniemy furią,
Z wielkiej dumy spalamy się,
Z miłości, z nienawiści, naszą gazową pustką
Kto w nocy jest twoją ogorzałą niewolnicą? – Ja
Kto nad ranem jest twoją cichą śmiercią? - Ja
A kim w nocy jesteś ty?
Poliż moją twarz językiem płomieni
A rankiem na oścież otwórz okno
Ze spalonego domu wygoń
Dym-dym w domu dym-dym u nas zawsze tak
Dym-dym w domu dym-dym u nas zawsze tak
Buchasz na mnie sziszą, safian na mnie dymi się
I płoniemy tak dostojnie, i płoniemy tak dostojnie,
Jak pięknie i milcząco spalamy się bez śladu
Dym w domu dym-dym, dymimy się pijani w dym
Wzorzysty dym jak kilim pod nogi ścieli się
I płoniemy dostojnie, jak krater Darwaz, jak diament,
A słońce bezgłośnie dopala cokolwiek w nas zostało
Przełożył Jakub Sajkowski
*
Aigel Gaisina (1986) – poetka i wokalistka, mieszka w Nabiereżnych Czelnach w Tatarstanie (Rosja). Z zawodu aktorka głosowa. Autorka tomu poetyckiego Суд (Sud), wydanego w 2016 roku. Najbardziej znana z duetu Aigel, w którym, wraz z muzykiem Ilią Baramią z Petersburga, tworzy muzykę na pograniczu hip-hopu, muzyki klubowej i eksperymentalnej. Duet wydał cztery albumy studyjne - 1190, Музыка (Muzyka), Эдем (Edem) oraz Пыяла (Pyiala). Aigel Gaisina jest tatarką i tłumaczką poezji tatarskiej. Pisze i śpiewa głównie w języku rosyjskim, ale najnowszy album Aigel został nagrany w całości w języku tatarskim. Utwór „Dym” pochodzi z płyty Muzyka z 2018 roku – można go posłuchać min. tutaj: https://www.youtube.com/watch?v=QBwDvG2O7EQ...
Jakub Sajkowski (1985) – poeta, lektor języków, tłumacz. Opublikowane książki poetyckie: Ślizgawki (2010), Google Translator (2015), Zestaw do kaligrafii (2018). Niebawem ukaże się jego czwarta książka poetycka pod roboczym tytułem Ilha formosa. Wiersze publikował m.in. w „Arteriach”, „Dwutygodniku”, „Art Papierze”, „Stonerze Polskim”, czy lokalnym wydaniu „Gazety Wyborczej”. Finalista i laureat kilku konkursów poetyckich. Redaktor prowadzący działu „Przekład” w projekcie Śląska Strefa Gender. Laureat stypendium artystycznego miasta Poznania i Medalu Młodej Sztuki. Wiersze tłumaczył z angielskiego, rosyjskiego i mandaryńskiego.
Komentarze
Prześlij komentarz