Frostenson, Mikołajczyk, Lleshanaku, Świrszczyńska, Koronkiewicz, Miszol

 I

Katarina Frostenson

Wieniec

Co mam w ręku

kredę i węgiel

i ołówek, sztukę zabijania

różaniec zębów

sznur

który układa się w stryczek

i gotów słuchać tylko ostateczności

Bach przemierza pasażami

ścisk w szynach stawowych, w górę i w dół

po drabinie

tańcz, ręko

a potem idź do gardła

serca i ust

rzecz i życie

język i korzeń

i wyciągnij

słowo

górskie kwiecie nad wodą mózgu

dlaczego tego nie czuję, dłoń na języku

język i korzeń

zarodek pływa w czarnej otchłani -

może ja to zabiłam, własnymi palcami

zamordowałam

z miłości do jednej i tej samej

rzeczy

tej samej rzeczy

stopień, skala

kość, skala w kości

na drabinie

rozproszenie w powietrzu bez miary

pętla spirali

Przeł. Ewa Niewiarowska-Rasmussen

*

Katarina Frostenson (ur. 5 marca 1953 w Sztokholmie) – szwedzka poetka, pisarka i tłumaczka, w latach 1992–2019 członkini Akademii Szwedzkiej.

II

Elżbieta Mikołajczyk

Machina III. Zmierzch

skasowało się wczorajsze życie

wyjałowiło od codziennych zabiegów

i zawiesiło bezwiednie

próby zresetowania kończą się

nieudanym restartem

puszczam film od tyłu

w starej przeglądarce

oswajam sny o wspólnym jutrze

otwieram drzwi w nieznane

czekając na

Godota

po świt

*

"Mój najważnejszy wiersz".

Wiersz "Machina III. Zmierzch" jest moją reakcją na utratę dotychczasowego miejsca pracy, stratę najbliższych i samotność.

Po kilku dniach załamania dopisałam optymistyczną końcówkę, znalazłam drogę wyjścia z impasu, dostosowałam się do nowej sytuacji. Nadal "otwieram drzwi w nieznane", jak w sztuce Samuela Becketta "Czekając na Godota" "po świt".

*

Elżbieta Mikołajczyk - urodzona w 1963r. w Ostrowie Wielkopolskim, w którym nadal mieszka. Absolwentka Pedagogiki UAM w Poznaniu oraz studiów podyplomowych z filologii polskiej UAM Filia w Kaliszu. Nauczycielka prowadząca obecnie Publiczne Przedszkole w Biniewie.

Autorka trzech tomików poetyckich wydanych przez instytucje kulturalne: " Refleksy" (GOK, Ostrów Wielkopolski, 2009r.),

"Tuja. Tu ja" (Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, 2016r.), "Ten czas" (Fundacja "Jak podanie ręki" przy WO ZLP, Poznań 2018r.). Jej wiersze ukazały się w wielu antologiach m.in. w Almanachu IV Agonu Poetyckiego " O wieniec Akantu" Miesięcznika Literackiego "Akant", Bydgoszcz 2004r., "Ostrowskie adresy poetyckie`` Świadectwo obecności II``" w 2006r.,

"Szuflada. Wieczory działań artystycznych" OCK Ostrów Wielkopolski 2003r.,2007r.,2013r., 2019r., oraz pod egidą WO ZLP " Potyczki aforystów"pod egoda WO ZLP w 2018r. i 2019r. i " XI Antologia poezji współczesnej. Jak podanie ręki. Like The Hand of Friendship" z tłumaczeniami również na jezyk angielski. Otrzymała Laur Kultury Starosty Ostrowskiego w 2016 roku.

Jest członkiem ZLP od marca 2020 roku.

#czwartykonkursbabińca

#konkursowasobota

III

Luljeta Lleshanaku

Autoportret w krzemie

Mój portret aż tak się nie zmienił.

Głowa nadal lekko spuszczona,

jakby prosiła o przebaczenie.

Przebaczenie? Dlaczego? Za co?

Że znalazłam się w złym miejscu we właściwym czasie,

albo we właściwym miejscu w złym czasie

albo za jedno i drugie? Za to, że byłam,

choć zmuszano mnie do niewidzialności?

Nie stukaj łyżką przy jedzeniu, nie snuj marzeń na głos,

ukrywaj dym, kiedy płoniesz, i pianę, kiedy się myjesz,

kiedy się łamiesz, kości zabieraj ze sobą,

kiedy pęka dusza i spada ci pod nogi, porzuć ją, nie bierz jej w obronę.

Uwierz, życie niewidzialnych jest łatwiejsze.

I szłam drogą, którą mi wytyczono.

Szkło Wpierw byłam szybą w szkolnym oknie pokrytą wyzwiskami

widocznymi jedynie w kurzu.

Później szkłem w monoklu - gdy jedno oko patrzyło ufnie,

drugie podawało to w wątpliwość.

Porem zaczęłam pisać... i stałam się grubym szkłem

teleskopu,

który gwiazdy przynosi na dłoni.

To samo zmęczone ludzkie oko

i te same gwiazdy - odległe o miliony lat świetlnych.

Jestem przedwczesną, ale nie fałszywą wiadomością,

moim oszustwem jest jedynie dystans.

Może pewnego dnia przestanę być niewidzialną,

krętą granicą dwóch światów,

będę miała głos, kolor i będę widoczna nawet w deszczowy dzień,

bo wiem, że spuszczenie głowy u fotografa

to tylko alibi.

z tomu „Dzieci natury/Femijët e natyrës”, 2011

Przeł. Dorota Horodyska

*

Luljeta Lleshanaku (1968) – poetka i dziennikarka albańska. Urodziła się i wychowała w rodzinie prześladowanej przez komunistyczny reżim i dopiero po upadku komunizmu w Albanii w 1992 roku mogła rozpocząć wyższe studia. Ukończyła filologię albańską na Uniwersytecie Tirańskim. Debiutowała w 1990 roku tomem pt. Poetyckie preludium.

IV

Anna Świrszczyńska

Z dna oceanu

Jestem bezcenna, póki jesteś ze mną.

Kąpię się w wannie twojego zachwytu,

twój zachwyt mnie stworzył.

Jestem źródło, pijesz ze mnie

szczęście.

Być źródłem szczęścia -

co za wspaniałość.

Śpiewasz mnie,

z twojego śpiewu mam ciało.

Jest piękne i nieśmiertelne,

bo nie istnieje naprawdę.

Daję ci szczęście,

mogę dać ból.

Ofiarowałeś mi tę władzę,

rozkwitam, zrobiłeś mnie królową.

Moje kwitnienie cię zachwyca,

moje kwitnienie sprawia rozkosz

tobie i mnie.

Mogę dać ci ból, boisz się,

jesteś bezbronny, czuję twój lęk.

Twój lęk obudził moje okrucieństwo,

patrzę na nie zdumiona

jak na zwierzę z dna oceanu.

Podziwiamy oboje

jego gibkość elektryczną,

twój lęk je wabi,

igrają razem jak młode koty,

wabiąc się pięknieją.

Jakże piękne są teraz oba,

moje okrucieństwo

i twoja bezbronność.

To fascynująca zabawa, mój miły.

Przerwiemy ją.

*

Anna Świrszczyńska (1909 - 1984) – wybitna polska poetka, dramatopisarka, prozaiczka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży.

Stworzyła własny styl poetycki, przyjaźniła się z Różewiczem, a Miłosz bardzo cenił jej wiersze.

Była wegetarianką i uprawiała yogę.

V

Irina Kotowa

Kobieta bez pępka

– przed zrobieniem operacji

z powodu przepukliny pępka

u kobiety

lekarz powinien porozmawiać z mężem –

grzmiał profesor od chirurgii na wykładzie –

często

w miejscu pępka

zostawiamy bliznę

i mężowie odchodzą

proszę sobie zapamiętać:

amputacja palca

nie jest tak straszna

jak zaszyty pępek

zupełnie nie mogłam zrozumieć –

dlaczego w miejsce pępka – blizna

odtworzyć pępek jest nietrudno

niech blizna zostanie jego ozdobną obwódką

zupełnie nie mogłam zrozumieć – dlaczego odchodzą

– rozumiesz

pępek

to takie

sek-su-al-ne miejsce –

wyjaśnił kolega z grupy

potem na wykładzie z ginekologii

rozmawialiśmy o kobietach bez macic

od nich też odchodzili

– proszę uprzedzać kobiety –

wrzeszczała profesorka –

niech kłamią

kłamią

kłamią

niech myślą o własnym szczęściu

proszę nauczyć się słów

usunęliśmy maleńki guzek

taki niegroźny maluteńki guzeczek

kobieta bez macicy

proszę pamiętać –

to nie kobieta

dla mężczyzny

kiedy przytrafiło mi się poronienie

tata nie przyjechał po mnie –

przysłał kierowcę

kiedy rodziłam córkę

stał pod oknami porodówki

i płakał

ze szczęścia

wtedy

wydawało mi się nieważne

co myśli mąż

chciałam prosić o bezwarunkową miłość –

mojego tatę

o to

ale

stchórzyłam

ale

odłożyłam na później

ale

nie zdążyłam

jeśli kończy się

kolejne wieczne uczucie

zagłębiam się w wannie

długo długo patrzę na swój pępek

i milczę

i on – milczy

Z języka rosyjskiego przetłumaczyła Aneta Kamińska

*

Irina Kotowa – rosyjska poetka i prozaiczka, doktor nauk medycznych. Urodziła się w Woroneżu, mieszka w Moskwie. Absolwentka Państwowego Uniwersytetu Medycznego w Woroneżu oraz Instytutu Literackiego im. Gorkiego w Moskwie. Autorka książek poetyckich: „Podwodnajałodka”, „Biełyje nogi dieriewjew”, „Anatomiczeskijtieatr”. Laureatka nagrody Moskowskijscziot (2018).

#środyzanetąkamińską

VI

Justyna Koronkiewicz

Przepowiednia

Od wewnątrz jesteś miękka. Pachniesz słodko.

Nie wiesz nic o bólu i umieraniu.

O tym dowiesz się później, kiedy lekarz rozetnie

krocze i wypadnie z ciebie martwy płód.

Białko ścina się pod wpływem wysokiej

temperatury. Zostaje głęboka blizna.

Trwały ślad w psychice.

Kobieta w tobie popsuje się od szyjki.

Inaczej niż ryba. Choć zapach

ten sam.

*

Justyna Koronkiewicz – absolwentka filologii polskiej. Mieszka w Kotlinie Kłodzkiej. Piecze chleb, kisi ogórki, smaży powidła. Z żywiołów najbardziej lubi ziemię, choć jej duchowe imię związane jest z wodą. Debiutowała w 2016 roku tomikiem „Szamanka”, za który otrzymała Srebrne Sokole Pióro – nagrodę Kapituły Lubuskich Wawrzynów Literackich za debiut. W 2019 roku ukazały się jej dwie książki poetyckie. „Naturalna kolej rzeczy” (Zielona Góra, wydawnictwo Pro Libris) oraz „A jednak boli” – nagroda główna w konkursie dla autorów pogranicza polsko-czeskiego (Świdnica, MBP im. C. K. Norwida w Świdnicy) oraz Książka Roku Babińca Literackiego 2019.

VII

Agi Miszol

Samobójczyni Andalib Takatka

wieczorem ściemnia się, / a ty masz tylko dwadzieścia lat

Natan Alterman „Wieczór na bazarze”

Masz dopiero dwadzieścia lat

i twoje pierwsze dziecko jest bombą.

Pod szeroką ciążową sukienką

nosisz materiał wybuchowy z ostrymi kawałkami metalu

i przechodzisz przez targ, Andalib Takatko

tykając między ludźmi.

Ktoś poprzestawiał ci tryby w głowie

i kazał iść do miasta.

Ty która pochodzisz z Bejtlechem,

wybrałaś właśnie piekarnię

i tam wyrwałaś zawleczkę.

Razem z chałkami na szabat

posypanymi sezamem i makiem

posłałaś się do nieba.

Razem z Riwką Fink

Jeleną Konrib z Kaukazu

Nissim Cohenem z Afganistanu

i Suhillą Huszi z Iranu

pociągnęłaś za sobą jeszcze

dwóch Chińczyków.

Od tamtego czasu twoją historię

zaćmiły inne sprawy

ale ja wciąż o niej mówię i mówię

nie mając nic do powiedzenia.

Przeł. Angelika Adamczyk i Justyna Radczyńska; z tomu „Miwchar wa-chadaszim”, 2003.

*

Agi Miszol (1946) – laureatka Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta. Autorka jest jedną z najbardziej znanych i cenionych poetyckich osobowości w Izraelu. Doceniają ją zarówno krytycy i jurorzy międzynarodowych nagród literackich, jak i szerokie grono czytelników z całego świata. Dorobek Miszol wymyka się klasyfikacjom. Obejmuje wiersze przekraczające podziały polityczne, poświęcone życiu robotników – współczesnych imigrantów w Izraelu, czy napięciom kulturowo-politycznym wewnątrz tego kraju, ale także traktujące o przyrodzie, zwierzętach, życiu na wsi i uprawie roli, śmiałej erotyce czy ludzkim ciele. Pojawia się w nich także perspektywa metafizyczna i rzadko obecny w poezji humor. Jedną z najbardziej błyskotliwych opinii na temat twórczości pisarki sformułował wybitny izraelski pisarz Amos Oz, przekonując, iż wiersze Miszol „potrafią w tym samym czasie opowiadać historie, śpiewać oraz tańczyć”.

*

12 kwietnia 2002 roku, dwa dni przed swoimi dwudziestymi urodzinami, kobieta-zamachowiec - Andalib Takatka popełniła samobójstwo, zabierając ze sobą kolejne sześć osób i osiemdziesiąt pięć raniąc.