Roszak, Fiedorczuk, Seferović, Wicherkiewicz, Czornohuz, Dikta, Pizarnik

 I

Joanna Roszak

policzalne

nigdy nie będzie ciszej

w tym mieście

w którym zrozumieli jak bardzo

przestali

zdążyli jeszcze kupić

czereśnie

wyryć nożykiem w drewnie dwa wersy

zadzwonić do rodziców

dzielić ten sam pokój

wybrać najbardziej pusty

zdjąć pościel

pożyczyć wiersze wybrane zamiast zebranych

by wszystko jak oni było czasem

*

Joanna Roszak – poetka (m.in. Tego dnia, Przyszli niedokonani, Ploso). Pracowniczka Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Autorka książek: Miejsce i imię. Poeci niemieckojęzyczni żydowskiego pochodzenia (2014), Słyszysz synagoga. Wychodząc spod poznańskiej synagogi przy Wronieckiej (2015) czy Żuraw z origami. Opowieść o Józefie Rotblacie (2019).

II

Julia Fiedorczuk

***

albo kiedy we śnie świat jest całkiem nowy

i ja całkiem nowe, świeżo ulepione z miodu

słońca osiadającego w załamaniach

liści i ramion, w skórzastych dolinach, kwiatach

wiśni obsypujących nagle ożywione

gałęzie, kiedy na porowatej skórze czasu

wykwitają słodko-gorzkie krople, krople rosy

drżące w niewidocznym wietrze na językach traw

jakby z niecierpliwości, i kiedy to naprawdę jest

niecierpliwość, pasja materii

przymierzającej kształty, raz taki, raz inny

we współdzielonym śnie o istnieniu, teraz,

w mokrym słońcu, kiedy coś mówi przyjdź

do mnie wszystkim, teraz do mnie przyjdź:

*

Julia Fiedorczuk - pisarka, poetka, tłumaczka i wykładowczyni Instytutu Anglistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Propagatorka ekokrytyki, w swojej twórczości wybija na pierwszy plan relacje między ludźmi a pozaludzką przyrodą i podkreśla światotwórczą siłę literatury.

Autorka zbiorów opowiadań „Poranek Marii” (Biuro Literackie, 2010) i „Bliskie kraje” (Marginesy, 2016), oraz powieści „Biała Ofelia” (Biuro Literackie, 2013), „Nieważkość” (Marginesy, 2015, nominacja do nagrody literackiej Nike) i „Pod słońcem” (Wydawnictwo Literackie, 2020). Opublikowała sześć tomów wierszy. Za ostatni – „Psalmy” (Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, 2017) – otrzymała Nagrodę Poetycką im. Wisławy Szymborskiej.

Jest felietonistką “Przekroju” oraz “Polityki”. Jej utwory przetłumaczono na ponad 20 języków.

foto: Adam Lach

III

Ana Seferović

Nierealne kobiety

wieczorem zwykle smażą i jedzą z żalu

nie tak często, ale dziś

ich cienie na ziemi

mają strasznie szerokie biodra

i nie chcą wytwarzać naporu skupionego

wokół stawów.

Przełożyła Agnieszka Żuchowska-Arendt

*

Ana Seferović – poetka urodzona w Belgradzie, mieszkająca w Londynie, autorka czterech książek poetyckich opublikowanych w Serbii, (ostatnio: „Materina”, 2018). Jej pierwszy zbiór wierszy w j. angielskim ukaże się tej jesieni w wydawnictwie „The Verve Poetry Press”. Jest również współautorką dwóch wydanych drukiem i wystawionych na scenie sztuk. Tłumaczona na wiele języków, wiersze publikowała w czasopismach i antologiach; po polsku m. in. w antologii „Wojna i mp3” (Kraków 2007) oraz w antologii czasopisma „Pobocza” pt. „Ileś tam mil wyobraźni” (Więcbork 2005). Angażowała się w liczne międzygatunkowe projekty artystyczne we współpracy z poetami, muzykami i artystami wizualnymi.

Agnieszka Żuchowska-Arendt (ur. 1983.) - poetka („Biała masa tabletek” 2005, „Gutenmorgen” 2019), autorka opowiadań („Znikomat” 2009), tłumaczka literatury z j. serbsko-chorwackiego; prowadziła Kółko Literackie w ramach krakowskiego APE (Autonomiczna Przestrzeń Edukacyjna), śpiewa w Krakowskim Chórze Rewolucyjnym.

Fot. Richard Lipman

IV

Joanna Wicherkiewicz

KRÓTKA HISTORIA WSTYDU

po raz pierwszy

opuszcza ją wstyd

w dniu twoich urodzin

ciało przestaje być tajemnicą

krzyk zaczyna być histerią

krótką histerią o kamieniu

który urodził się w nocy

i poturlał przed oblicza bogów

byłom*

odeszłom

zostawiłom rozpacz

lepką jak słowa

które tworzą dekalogi

leży naga

na kruchym kręgosłupie

żakardowe ciało

okrągłe oczy gapiów

znajdują skazy

tego dnia wstyd opuszcza ją na dobre

biel zbliża się w geście pocieszenia

ludzi tu nie było

*celowo przywołana, wysłana na banicję, forma rodzaju nijakiego w czasie przeszłym

*

Joanna Wicherkiewicz: urodzona w 1971 roku w Mławie. Lata dzieciństwa spędziła w Żurominie. Czas studiów związała z Olsztynem. Aktualnie mieszka w Uniejowie.Szczęśliwa matka i żona. Z wykształcenia nauczycielka. Jej wiersze publikowane były w: ,,Twórczości”, ,,Babińcu Literackim”, „Protokole Kulturalnym”, „Akancie”, ,,Lirydramie”, ,,Interze”, ,,Obszarach Przepisanych”, ,,Wytrychu”, „Poezji Dzisiaj”, „Dzienniku Polskim”, „Gazecie Kulturalnej”, „Helikopterze”, „Artefaktach”, „Kronice Mazowieckie”, „Biuletynie Uniejowskim”, „Uniejowskich Stronach”, „W Uniejowie”, na portalach PoeciPolscy.pl, pisarze.pl, nowemysli.pl, szuflada.pl,w almanachachoraz kilku antologiach. Na podstawie jej poezji powstał koncert poetycko-multimedialny w reżyserii Małgorzaty Szyszki, śpiew Aldona Jacórzyńska, muzyka Anna Jędrzejewska. Wydała tomiki: „Okruchy codzienności”(wyd. TPU 2015 r.), ,,Dysharmonie” (wyd. ANAGRAM 2018 r.), ,,Kim jest Zachary? (wyd. ANAGRAM 2020 r.).

V

Jaryna Czornohuz

[Stworzenie Świata, o jakim się nie wspomina]

nie potrzeba wiele rozumu żeby płakać nad grobami – napisał ktoś kiedy wojna stała się zwyczajna na tyle że zaczęto się wahać czy to jeszcze wojna

kiedy świat nie został zniszczony

kiedy Słońce nie zgasło

kiedy w milczeniu pojawił się głos

i żyjesz tak

jakby już się zakończyło twoje życie

jakby koniec już był za tobą

a to było – życie po życiu

wśród wiecznego lata i broni

obcy język – jak śnieg, który się nie roztopi nawet w środku lata

na czarnych ramionach ziemi stoi niewidzialna Antarktyda

utknęła w zamarzniętym gruncie

i w zasadzce wszechświata czeka jeszcze kilka miliardów lat aż Słońce zagaśnie i da drugą szansę

odkąd Słońca zabrakło nic się nie zmieniło

zmienił się tylko kolor twarzy kilku tysięcy ludzi

w ciągu tych lat

Serhij stracił Janę

Julia straciła Illę

Inna straciła Igora

Hałyna straciła Mykołę

wszystkie imiona są prawdziwe żadne straty niewymyślone

kłamstwo pojawia się z zapomnienia

świat zrobił się uczciwy kiedy wymienił wszystkie imiona

świat zrobił się uczciwy kiedy wszyscy którzy zginęli i wszyscy którzy stracili

zaczęli żyć życiem po życiu

Przełożyła Aneta Kamińska

#środyzAnetąKamińską

*

Jaryna Czornohuz – ukraińska poetka i tłumaczka z języka angielskiego. Absolwentka Wydziału Humanistycznego Akademii Kijowsko-Mohylańskiej. Aktywna uczestniczka Rewolucji Godności. W latach 2010-2019 zajmowała się działalnością społeczną, m.in. obroną i popularyzacją języka ukraińskiego. W 2019 roku została wolontariuszką medycznego ochotniczego batalionu „Hospitaljery”, a od 2020 roku jest sanitariuszką wojskową 140. samodzielnego batalionu rozpoznawczego morskiej piechoty Sił Zbrojnych Ukrainy. Inicjatorka trzymiesięcznego protestu Wiosna_na_granicie (2020). Autorka książki poetyckiej „Jak wyhynajet’sia wojenne koło” (2020).

VI

Hanna Dikta

Pożar

Asi i Agacie

w radiu mówią że katedra Notre Dame płonie

przez chwilę myślę że to żart

albo ktoś czyta fragment średniowiecznej powieści

a jednak w telewizji program na żywo

i mrożące krew w żyłach obrazy

Quasimodo gdzie jesteś? – pytają na fejsbuku

zaniepokojeni miłośnicy Hugo

myślę o tamtej dziewczynie sprzed dwudziestu lat

i wnętrzu najsłynniejszego paryskiego kościoła

wciąż mam ją na fotografiach – długowłosą i szczupłą

w sukience bez ramion ledwo zakrywającej uda

z Avenue des Champs Elysees dzwoniła do chorej matki

która ufundowała jej na pożegnanie francuską wycieczkę

(czy takie rzeczy się czuje proszę pana?)

w radiu mówią że katedra Notre Dame płonie

gdzie teraz spotkają się tamta dziewczyna

z czterdziestolatką

którą nie wiadomo kiedy

się stałam

- wiersz pochodzi z książki "Jeszcze jestem kobietą".

*

Hanna Dikta – ur. w 1977 roku, poetka i prozaiczka, autorka czterech powieści i czterech tomików poetyckich. W 2021 roku ukazały się dwie jej książki: powieść „Trogirskie wakacje”, której kontynuacja pojawi się we wrześniu oraz wydany nakładem wydawnictwa Fundacja Duży Format tomik pt. „Jeszcze jestem kobietą”. Prywatnie kobieta, mama, żona, wielbicielka książek, długich spacerów i przejażdżek rowerowych. Entuzjastka publikacji z zakresu samorozwoju.

VII

Alejandra Pizarnik

Słońce, wiersz

Statki na wodach ojczystych.

Czarna woda, zwierzę zapomnienia. Liliowa woda, czuwanie jedyne.

Wystawione na słońce misterium głosów w parku.

Oh, tak dawne.

Tłumaczenie - Mieszko A. Kardyni, Paweł Rogoziński

*

Alejandra Pizarnik (1936-1972) ‒ jedna z najwybitniejszych poetek argentyńskich. Pierwsze wiersze opublikowała w wieku 20 lat. W latach sześćdziesiątych wyjechała do Paryża, gdzie związała się z grupą autorów tj.: Octavio Paz, Julio Cortazar czy Rosa Chacel. Wydała siedem książek poetyckich, ósma ukazała sie po jej śmierci. Przez całe życie szukała zrozumienia samej siebie i dla siebie, w wyniku silnej depresji zmarła śmiercią samobójczą. Wiersz pochodzi z książki „Pragnienie szaleństwa – poezja i proza”.

Mieszko A. Kardyni (1961), Paweł Rogoziński (1972), znawcy literatur latynoamerykańskich, tłumacze poezji i prozy latynoamerykańskiej oraz prekolumbijskiej. W swoich pracach badawczych i twórczych koncentrują się przede wszystkim na historii literatur latynoamerykańskich oraz literaturze prekolumbijskiej Ameryki Łacińskiej, literaturze współczesnej hiszpańskich Karaibów i współczesnej literaturze meksykańskiej. Autorzy m.in. Historia literatur latynoamerykańskich – literatura prekolumbijska, 2012, Historia Literatur Latynoamerykańskich – literatura boricua, 2012, Historia Literatur Latynoamerykańskich – literatura okresu konkwisty, 2013; przekładów z literatur prekolumbijskich: Chilam Balam – Majów księga przepowiedni, 2012, Pieśni z Dzitbalché – Majów pieśni o miłości i o umieraniu, 2012, Yurupary – amazońska epopeja o początkach świata, 2013; opracowań i przekładów zbiorów poezji: Alexandra Pizarnik: Pragnienie szaleństwa, 2012, Olga Orozco – Cienie w mroku pamięci, 2012, Jorge Luis Borges – Labirynty, nowa antologia, 2012, Julio Cortázar – Świat na wspak, antologia, 2013, Mario Benedetti – Najbliżsi bliźni, 2013, Heberto Padilla – Poza grą. Mit rewolucji, 2013; antologii poezji latynoamerykańskiej: Zielony/verde Poezja latynoamerykańska I połowy XX wieku, 2013, Zielony/verde Poezja latynoamerykańska II połowy XX wieku, 2014, Biały / blanco Najnowsza poezja latynoamerykańska - Kuba, 2013, Biały/ blanco Najnowsza poezja latynoamerykańska - Portoryko, 2013, Dawidowa harfa. Poezja żydowska Ameryki Łacińskiej, 2013,Słyszenie ciszy – antologia poezji protomistycznej, 2013, Błękitny/azul Poezja latynoamerykańskiego modernizmu, 2014, Czerwony/Rojo Poezja latynoamerykańskiego surrealizmu, 2014 oraz słowników: Słownik czasowników hiszpańskich ze wzorami odmian, 2012, Słownik okulistyczny polsko-angielsko-hiszpański, 2012, Słownik medyczny hiszpańsko-polski, 2013, Słownik medyczny polsko-hiszpański, 2013, Rozmówki polsko-hiszpańskie, 2013.