Mazurkiewicz-Stefańczyk, Kuśka, Pizarnik, Kajtoch, Błażewska, Wojnarowska, Armantrout

I

Marta Mazurkiewicz-Stefańczyk

Traktat o klejeniu pierogów

Najpierw trzeba przygotować ciasto

(równocześnie gotują się ziemniaki na farsz).

Mąka, jajka, masło, gorąca woda.

Jajka z wolnego wybiegu, żeby nie myśleć

o kurach z chowu klatkowego, żeby nie dociekać

dlaczego akurat te zostały skazane.

Woda się zagotowała, więc pora pomieszać składniki

i nie dać myślom wybiegać od czajnika do elektrowni.

Zaatakowała nas wtedy chmura znad Czarnobyla,

pamiętam smak płynu lugola tak dobrze, jak komunikat

o katastrofie w Fukushimie i płytę z muzyką Chopina

„Solidarni z Japonią”.

Ziemniaki, cebula, ser biały, przyprawy.

Kto prosił „ruskie” - nikt - same przyszły.

Dawniej niebezpieczny żart powtarzany przy każdym

serwowaniu pierogów. Tato uwielbiał „ruskie”

lubił też uszka z grzybami i pierogi z mięsem,

jadł te swoje „trzy pierożki” z niesłabnącym apetytem.

Trzeba być uważnym wobec życia, być tu i teraz,

więc kleję te pierogi dokładnie, żeby później

się nie rozkleiły, bo będą z nich „kapcie”.

Ostatnio wyrzuciłam kapcie Taty, nie pasowały

na nikogo. Rozklejam się.

Tu i teraz są pierogi, pierogi dają chwilę szczęścia.

*

Marta Mazurkiewicz-Stefańczyk - krakowianka, autorka tomików: "Linoskoczek", „Orzech”, „Mozaika” i „Trzecie oko” – książka została wyróżniona tytułem: Krakowska Książka Miesiąca w listopadzie 2019.

Dokonała wyboru i opracowania pozycji książkowych: "William Shakespeare, Myśli", tłum. Macieja Słomczyńskiego oraz "Dlaczego zając? Wiersze poetów krakowskich o dzieciach i dla dzieci".

Obecnie jej pasją, oprócz literatury, jest fotografia.

Śladem autorki: https://business.facebook.com/…/a.3203157…/722292304827301/…

Fot. Dariusz Stefańczyk

II

Ewelina Kuśka

Danuta rozmawia z wiatrem

specjalnie dla niego zapomniała bielizny.

Danuta siedzi na łące. zamyka wiatr

do mydlanych baniek. rozmawia z nim nie może

jednak zebrać jego głosu w drżące dłonie.

mówi dobranoc o świcie. wiatr zaniesie jej słowo

na drugi koniec wioski. zamknie je w bańce śliny.

położy tam gdzie leży jej martwy przyjaciel

z dzieciństwa. żadne słowo już go nie skaleczy.

wiatr hula tylko w górze nad jego grobem.

Danuta rozmawia z wiatrem. widzi piasek

na jego twarzach. wiatr ma ich wiele ale

wszystkie noszą ślady łez.

w ich oczach widzi to samo światło co w oczach

księżyca który znów wyszedł zza chmur

I przechadza się nie tracąc nerwów

po niebie ubranym w poranne mgły.

*

Ewelina Kuśka (1966) – poetka, pisząca także gwarą śląską, animatorka kultury, laureatka konkursów poetyckich i gawędziarskich. W 2018 roku wygrała X Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Janusza Różewicza w Radomsku, którego pokłosiem jest tom poetycki pt. Danuta goni tęczę.

Prywatnie żona, mama czworga dorosłych dzieci, mieszka w Jastrzębiu Zdroju, gdzie pracuje i od lat prowadzi zespół folklorystyczny.

III

Alejandra Pizarnik - Spotkanie

Ktoś wkracza w milczenie i porzuca mnie.

Teraz samotność nie jest już samotna.

Jak noc mówisz.

Zwiastujesz jak pragnienie.

Tłumaczenie - Mieszko A. Kardyni, Paweł Rogoziński

*

Alejandra Pizarnik (1936-1972) ‒ jedna z najwybitniejszych poetek argentyńskich. Pierwsze wiersze opublikowała w wieku 20 lat. W latach sześćdziesiątych wyjechała do Paryża, gdzie związała się z grupą autorów tj.: Octavio Paz, Julio Cortazar czy Rosa Chacel. Wydała siedem książek poetyckich, ósma ukazała sie po jej śmierci. Przez całe życie szukała zrozumienia samej siebie i dla siebie, w wyniku silnej depresji zmarła śmiercią samobójczą. Wiersz pochodzi z książki „Pragnienie szaleństwa – poezja i proza”.

Mieszko A. Kardyni (1961), Paweł Rogoziński (1972), znawcy literatur latynoamerykańskich, tłumacze poezji i prozy latynoamerykańskiej oraz prekolumbijskiej. W swoich pracach badawczych i twórczych koncentrują się przede wszystkim na historii literatur latynoamerykańskich oraz literaturze prekolumbijskiej Ameryki Łacińskiej, literaturze współczesnej hiszpańskich Karaibów i współczesnej literaturze meksykańskiej. Autorzy m.in. Historia literatur latynoamerykańskich – literatura prekolumbijska, 2012, Historia Literatur Latynoamerykańskich – literatura boricua, 2012, Historia Literatur Latynoamerykańskich – literatura okresu konkwisty, 2013; przekładów z literatur prekolumbijskich: Chilam Balam – Majów księga przepowiedni, 2012, Pieśni z Dzitbalché – Majów pieśni o miłości i o umieraniu, 2012, Yurupary – amazońska epopeja o początkach świata, 2013; opracowań i przekładów zbiorów poezji: Alexandra Pizarnik: Pragnienie szaleństwa, 2012, Olga Orozco – Cienie w mroku pamięci, 2012, Jorge Luis Borges – Labirynty, nowa antologia, 2012, Julio Cortázar – Świat na wspak, antologia, 2013, Mario Benedetti – Najbliżsi bliźni, 2013, Heberto Padilla – Poza grą. Mit rewolucji, 2013; antologii poezji latynoamerykańskiej: Zielony/verde Poezja latynoamerykańska I połowy XX wieku, 2013, Zielony/verde Poezja latynoamerykańska II połowy XX wieku, 2014, Biały / blanco Najnowsza poezja latynoamerykańska - Kuba, 2013, Biały/ blanco Najnowsza poezja latynoamerykańska - Portoryko, 2013, Dawidowa harfa. Poezja żydowska Ameryki Łacińskiej, 2013,Słyszenie ciszy – antologia poezji protomistycznej, 2013, Błękitny/azul Poezja latynoamerykańskiego modernizmu, 2014, Czerwony/Rojo Poezja latynoamerykańskiego surrealizmu, 2014 oraz słowników: Słownik czasowników hiszpańskich ze wzorami odmian, 2012, Słownik okulistyczny polsko-angielsko-hiszpański, 2012, Słownik medyczny hiszpańsko-polski, 2013, Słownik medyczny polsko-hiszpański, 2013, Rozmówki polsko-hiszpańskie, 2013.

Śladem autorki - https://business.facebook.com/…/a.3203157…/852739111782619/…

Fot. Anatole Saderman

IV

Ewa Kajtoch

***

chyba pójdę już nie wstawaj

drewno skrzypi schodzę w gardło bramy

no dalej dalej woła noc ulica

autobus podryguje jak przymilny pies a ja

wolę koty i z nimi ciągnę przez podwórko

*

Ewa Kajtoch – urodziła się w Krakowie, gdzie nadal mieszka i pracuje. W wolnych chwilach sporo czyta i trochę pisze. Czyta wszystkie książki, oprócz nudnych, pisze wiersze i opowiadania. Niektóre udało jej się opublikować.

V

Oksamytka Błażewska

Sny o literatach

Już od dawna

śnią mi się pisarze.

Dziwne, ale jednak.

Może to jakaś mistyka

albo jakieś inne zjawisko

paranormalne,

ale to się zdarza ciągle.

Mistrzowie pióra

przychodzą do moich snów,

opowiadają o sobie,

o swoich radościach i smutkach,

proszą o pomoc,

dają swoje namiary, itd.:

różnie bywa.

Na przykład Maks Kidruk

wyważa moje drzwi

jak maniak w thrillerze,

prosi, żeby pożyczyć mu 50 hrywien

na publikację jakiegoś artykułu;

Prochaśko pojawia się

w kinie

z jakąś kobietą,

za którą później gania,

nazywając ją Niebieską Ptaszyną:

okazuje się nią moja znajoma

Maryna Jeszczenko,

też niezła literatka;

Żadan w moich snach

ciągle mówi po niemiecku

i chodzi ubrany jak odjazdowy motocyklista,

a za nim zawsze biegają

tłumy fanek,

wliczając w to nawet mnie.

Najdowcipniejsze są sny,

w których figuruje Zabużko:

ona tam takie rzeczy opowiada!

Na przykład przeprowadza bardzo

dziwne warsztaty:

prosi, żebym zanurzyła

jej komórkę w słoiku z wodą

i wyjęła z powrotem.

Oburzam się: po co

mam coś takiego robić?

Wtedy Zabużko demonstruje

swój intelekt i wysuwa

takie żelazne argumenty:

mam manicure na dłoniach,

a ty nie masz.

No i muszę

jej posłuchać.

Wiecie, co ona

ostatecznie mówi?

Bierze swoją komórkę

i oświadcza wszystkim:

mój telefon jest wodoodporny,

tak jak moje idee.

Coś takiego! A w jej oczach

taka satysfakcja!

Z Korobczukiem

bawiłam się na jakiejś imprezie,

a potem paliłam cały nakład

jego „Kajfologii”

w pustym wagonie

niewiadomo jakiego pociągu;

z Semenczukiem

piłam tequilę

i jeździłam

kolejką linową

w Worochcie,

poza tym był

prowodyrem ekipy

w Karpatach

na letniej szkole;

strongowski

pokazuje mi się raz na rok

podczas letniej szkoły;

Łazutkin obejmuje mnie

na jakimś dworcu;

Rozdobudko za każdym razem

pojawia się w nowym imidżu;

Matios – jak zawsze wystrojona

i w otoczeniu innych literatów,

żeby tak się wyróżnić.

Irwaneć w realu mówi,

że chowa się w moich snach,

nie wychodzi z ukrycia,

chociaż on też

niedawno mi się śnił;

poza tym śnią mi się

Kurkowowie, Krügerowie,

Małkowyczowie, Denysenkowie,

Dnistrowi, Andruchowyczowie...

i jeszcze bardzo wielu:

wszystkich bardzo długo

by liczyć.

Kiedy budzę się rano,

to po mojej głowie

przemyka cytat

z Iwana Franki:

Czemu pojawiasz mi się we śnie?

Czemu więc pojawiacie się,

moi drodzy literaci?

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Oksamytka Błażewska – ukraińska poetka i prozaiczka. Urodziła się w Chmielnickim, mieszka w Kijowie. Absolwentka Wydziału Filologicznego Narodowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Mychajła Drahomanowa. Blogerka książkowa oraz organizatorka wielu imprez literackich. Założycielka Klubu Literackiego „Oksamytky” w kawiarnio-księgarni Zakapelok w Kijowie, na spotkaniach którego omawia się przeczytane książki.

#środyzAnetąKamińską

VI

Elżbieta Wojnarowska

***

Zachwycaj się póki czas

piękno jest rozpaczą za tym co nie istnieje

stwarzamy sobie iluzje

bo tylko to mamy na swoje usprawiedliwienie

i na pociechę

Ta energia która każe kwarkom dążyć do celu

po najkrótszej linii

jest wszystkim co masz

Nawet nie próbuj jej zgłębiać

sam nią jesteś

Proszę księdza a kto stworzył Stworzyciela?

a skąd się wzięło tylu ludzi

skoro Adam i Ewa mieli tylko dwóch synów i Kain zabił Abla?

dziecko czy ty chcesz iść do pierwszej Komunii czy nie?

jeśli tak to siedź cicho i nie myśl

Nie myśl nie pytaj

Dlaczego?

A co, jeśli nie zechcę?

*

Elżbieta Wojnarowska (1953) − poetka, pisarka, dziennikarka, pieśniarka, absolwentka Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ (1977), doktor nauk przyrodniczych Instytutu Botaniki PAN w Krakowie (1986) oraz Wyższego Zawodowego Studium Scenariuszowego przy PWSFTViT w Łodzi (1994).

Laureatka licznych ogólnopolskich konkursów literackich, w tym nagrody Fundacji Młodego Kina oraz „Dialogu”, a także 1 miejsca w polskiej edycji międzynarodowego konkursu na scenariusz filmowy o nagrodę Hartley-Merrill (1995) za scenariusz filmu fabularnego pt. „Był kiedyś raj”.

Laureatka Nagrody Literackiej – Kraków Miasto Literatury UNESCO 2020 nominowana przez Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, za książkę „Światoodczucie”, rekomendowaną przez miesięcznik „Kraków” i Bibliotekę Kraków. Autorka kilkudziesięciu książek dla dorosłych i dzieci. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2008 i 2013 roku. Członek kolegium redakcyjnego miesięcznika „Kraków”, telewizji internetowej KORGO TV oraz portalu Poezja Polska pl. Prowadziła liczne spotkania literackie i muzyczne w Księgarni Matras w Krakowie, z ramienia Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Obecnie prowadzi Forum Poetyckie „Przystanek Babel” oraz spotkania literackie z cyklu „Akcje, prowokacje, prezentacje” w Klubie Dziennikarzy „Pod Gruszką” i Spotkania Poetyckie w „Krakowskim Klubie Wtorkowym”.

Śladem autorki: https://business.facebook.com/…/a.3203157…/538183749904825/…

Fot. Jacek Wrzesiński

VII

Rae Armantrout

Asymetrie

Rozmyślam o tobie, a ty coś nucisz rozcinając kawałek drewna.

Jestem pewna, że nie myślisz o mnie, co mi nie przeszkadza jeśli tylko

nie myślisz o sobie. Poznałam i podoba mi się to jak zamieszkujesz

ten dom i te wydarzenia, które wspólnie tworzymy. Nie znam jednak

mężczyzny, którego ty sobie przedstawiasz gdy widzisz siebie jak chodzisz

po świecie wewnątrz swojej głowy i jestem zazdrosna

o troskę, którą otaczasz tę osobę,

co do której podejrzewam,

że jest nie do końca szczera.

Przełożył Janusz Solarz

*

Tekst oryginalny:

Asymmetries

I’m thinking about you and you’re humming while cutting a piece of wood.

I’m positive you aren’t thinking about me which is fine as long as you

aren’t thinking about yourself. I know and love the way you inhabit

this house and the occasions we mutually create. But I don’t know

the man you picture when you see yourself walking around

the world inside your head and I’m jealous

of the attention you pay that person

whom I suspect

of being devious.

Rae Armantrout (ur. 1947 w Kalifornii) – poetka amerykańska, autorka wielu tomów poezji, jedna z najciekawszych osobowości współczesnej amerykańskiej sceny poetyckiej. Współzałożycielka ruchu artystycznego Language, który pojawił się w regionie San Francisco w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W swojej poezji kontynuuje i przetwarza impuls założycielski awangardy Language, w sposób, który czyni ją być może najciekawszą przedstawicielką całego ruchu. Jej poezja łączy w sobie spuściznę Emily Dickinson i W.C. Williamsa. Jej wypowiedź poetycka jest precyzyjna, wyczulona na materialność języka, politycznie aktywna, a jednocześnie dojmująco osobista.

#poniedziałkizJanuszemSolarzem

Pospieszna-Zienkiewicz, Pankiewicz-Piotrowska, Yeniay, Bolec, Gadżij, Hartwig, Gallagher

I

Małgorzata Pospieszna-Zienkiewicz

prawdziwa historia

mogłaby sprzedawać ciało w miejscach

w których szelest pieniędzy

słyszalny bardziej niż krzyk umęczonych kobiet

lecz upomniały się o nią zaułki ulic

gdzie kabaretki puszczały oczka do kierowców

pod warstwą pudru chowała nastolatkę

po którą ojczym sięgał jak po flaszkę

aż matka wygnała z domu

nie pomogły modły do miłosiernego

ani klienci bez twarzy i życiorysów

wrosła w rewir znakiem drogowym

a rak toczył myśli

zanim podziurawił płuca

jakimż więc cudem pokochała chromego chłopaka

że tylko z jego językiem splotła własny?

jesienią uciekli z Gdańska

do rudery z płyt paździerzowych i desek

nad brzeg jeziora Mamry

słońce wchodziło im pod skórę paląc złogi

zasklepiali się

z dzikością dopieszczając siebie

grudzień przyniósł roztopy

i złowrogie krakanie wron

jakby chciały porwać ją i wlecieć w ziemię

ściany trzęsły się od kaszlu

zgrzytały zęby i krokwie

kiedy gorączkując zapatrzyła się w księżyc

ośmielony wepchnął głowę pod jej koszulę

i wprowadził w wieczność

*

Małgorzata Pospieszna-Zienkiewicz (1966). Absolwentka prawa i administracji Uniwersytetu Gdańskiego, ukończyła też podyplomowe studia dziennikarskie i przez kilka lat pracowała jako dziennikarka. Autorka tomu wierszy "Szeptoduch"(2014), publikuje także w internecie.

II

Martyna Pankiewicz-Piotrowska

nice

pozwól widzieć nić w nic

spruj

spróbuj

uszyj od nowa

usłysz

panny przenicowane

niepszeniczne

panny borderowe

siostry bez granic

dotykane szydłem

nieroztropnie rozprute

dotykane szydłem

siostry bez granic

panny borderowe

niepszeniczne

panny przenicowane

usłysz

uszyj od nowa

spróbuj

spruj

pozwól widzieć nić w nic

*

Martyna Pankiewicz-Piotrowska (1984) nie wydała żadnej książki. Lubi grzebać w ziemi. Rozmawia z umarłymi, pisuje ich biogramy, własnego nie potrafi. Laureatka kilku OKP. Mieszka we Wrocławiu.

III

Müesser Yeniay

Świat jest mężczyzną

jestem kobietą

jak potężna ziemia

bez drzew

może żyję

pod ziemią

do góry nogami

oddycham

ale nie po to, żebym istniała dłużej

czasem idę do mężczyzny

– do nicości –

świat jest mężczyzną

osiłkiem, tchórzem, kłamcą

Przełożyła Agnieszka Herman

*

Müesser Yeniay urodziła się w Izmirze w 1984 r. Autorka książek: Darkness Also Falls Ground (2009), I Founded My Home in the Mountains (tłumaczenie), I Drew the Sky Again (2011), The Other Consciousness: Surrealism and The Second New (2013), Before Me There Were Deserts ( 2014), Modern Readings in Turkish Literature (2016), Permanent Talk with the Umoved (2017). Przetłumaczyła poezję takich autorów jak: Behruz Kia, Ronny Someck, Attila F. Balazs, wietnamskich poetów Mai Van Phan i Nguyễn Quang Thiều. Jej książki poetyckie zostały przetłumaczone i opublikowane w USA (Mundus Artium Press, When I Slept in a Rose Petal), na Węgrzech (AB-Art, A Rozsaszedes Szertartasa), we Francji (wydanie Bruno Doucey, Ainsi Dicent-ils), w Indiach (Bodhi), Kolumbii (Silaba, Antes de mi Habia Desiertos), Hiszpanii (Edicion de Jaime B. Rosa, Poemas Selectos), Wietnamie (Wietnamskie Stowarzyszenie Pisarzy, Nghi le Hai Hoa Hong Trong Vuon). Przez pewien czas mieszkała i tworzyła w USA i Hongkongu. Obecnie Müesser Yeniay jest redaktorką czasopisma literackiego "Şiirden" ("Poezji"), doktorem literatury tureckiej na Bilkent University w Ankarze. Laureatką licznych nagród poetyckich.

*

Fot. Agnieszka Herman

IV

Katarzyna Bolec

Amadie

Od jutra będę opowiadać wszystkim, że jestem mulatką

I przypłynęłam tutaj pod podkładem sto lat temu,

Szukam twojego ciała w pustym pokoju,

Gładzę cię po policzku zewnętrzną stroną dłoni

Kobiety z moich stron ucierają w ogromnej misie miód, owoce, zboże

Za plecami mam okno z widokiem na lodowisko

Łyżwiarze robią piruety

Nie widać śladów saren i jeleni

pod językiem mam srebrną monetę,

która być może nie jest wiele warta

W moim domu stoją nieczynne instrumenty

Szukam twojego ciała w pustym pokoju

Szukam twojego ciała w pustym pokoju

*

Katarzyna Bolec (1981) – publikowała w Toposie, Nowej Okolicy Poetów, Magazynie Świątecznym GW(Wiersz jest cudem), Wyspie, Kwartalniku Artystycznym. Jej debiutancki tomik wierszy Plusk, został wyróżniony w konkursie Złoty Środek Poezji 2013.

*

Fot. Karmen moonsunback

V

Oksana Gadżij

Odbicie

zamknąć oczy

i poczuć jak zaczyna się deszcz

Miasto koło rzeki

zgina się wpół

i tylko okruchy okien w wodzie

Drzewo się zgina

i z korzenia osypują się liście

Rozetnij je w poprzek

aby zobaczyć ile kół rozeszło się po wodzie

Przesuń palcami po mokrym liściu

aby się do niego upodobniły

nie złam tej zielonej gałęzi

chłopak jakiego można było pokochać

ile drzew jest w tobie

Dotknąć pępka

i nazwać go swoim imieniem

zabrać palec

i dowiedzieć się ile kół rozeszło się po brzuchu

Wejdź do rzeki

aby rozgiąć się

upodobnić do drzewa

stać się drzewem

otworzyć oczy

nawet jeśli deszcz się nie skończył

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Oksana Gadżij (ur. 1992) – ukraińska poetka i projektantka. Laureatka wielu konkursów, w tym trzykrotnie konkursu wydawnictwa „Smołoskyp” (2013, 2014, 2015). Jej wiersze były publikowane między innymi w antologiach: „Nebesna sotnia”, „Bandersztatna antołohija”, „Fileo + Logos”, „Witer zmin”, „Kasztanowyj dim”. Przygotowuje do wydania debiutancki zbiór wierszy „Phantom limb”. W Polsce jej wiersze ukazały się w „Arteriach” i „Babińcu Literackim” (tłum. Aneta Kamińska), brała również udział w festiwalu Puls Literatury w Łodzi.

#środyzAnetąKamińską

VI

Julia Hartwig

***

Zaczekajcie, staruszki, natarte jadem aż do trzewi, faszerowane miętą i biedrzeńcem, najeżone tysiącem szpilek, cynamonowych goździków, obsypane słodkim pudrem deserów.

To już pora wetów!

Kremy, suflety, budynie zapiekane – uczta sięga końca.

Zaczekajcie, staruszki!

Biegnę do was co tchu, odpycham powietrze jak pływak, przykrywany wciąż falą.

Zaczekajcie, już wkrótce!

Już krają dla mnie suknię w poważniejszym deseniu, już zaproszone krety oczyszczają słownik z niepotrzebnych słów.

Lecę ku wam samolotem, jadę furą, podkopuję się, płynę statkiem, zbiegam po niezliczonych schodach, idę wierzchem kanap, krzeseł, wciąż wyżej, wciąż trochę wyżej niż ziemia, trawa i podłoga.

Opóźnia mnie tylko ten śmiech, ten śmiech, który wypełnia mnie po uszy, sadzając to na szafie, to na czubku wierzby, to na gwoździu z krzywo przewieszonym lustrem.

*

Julia Hartwig (1921 - 2017) – poetka, eseistka, tłumaczka literatury francuskiej i anglojęzycznej. Laureatka wielu nagród poetyckich, sześciokrotnie nominowana do nagrody Nike.

Mija trzy lata od odejścia poetki.

#wierszrocznicowy

VII

Tess Gallagher

Bez reszty

W tamte dni byłam w duchu pszczołą —

świat był jednym wielkim brzęczeniem,

ociekającym słodyczą. Słodki do rozpuku.

Miłość przede mną. Miłość pode mną.

Ale najbardziej ta przekorna ekstaza

odbijająca się echem wewnątrz — jałowa

wrzawa, która prowadzi miłość do ciszy.

Być zniszczoną — bez reszty — w królestwie

kwiatów. Bez reszty zamroczoną, rozrywaną

na kawałki aż do pustki, która daje spokój.

Nie pamiętać zewnętrznych pieszczot

ani czułych spojrzeń.

Tak oto stajemy twarzą w twarz z obojętnością

serca. Bez wyraźnych konturów. Jedynie

nieznośny szkarłat. Jedynie skupione czytanie

brajlem nieulękłego przeczucia

w niedołężnym nastawianiu drugiego policzka.

Przełożył Janusz Solarz

*

Tess Gallagher (1943) — amerykańska poetka - wydała dwanaście tomików poetyckich, eseistka, autorka opowiadań, wykładowczyni akademicka, żona pisarza i poety Raymonda Carvera.

#pniedziałkizJanuszemSolarzem

Poprawiak, Adamiec, Meerbaum - Eisinge, Pawlik, Paszuk, Podobińska, Dove, McGuckian, Lech, Szymborska, Matijasz, Roszak, McHugh

I

Ewa Poprawiak

Cast Away *

stworzyliśmy wszechświat

ściany z papier-mâché na wzór Karnawału Viareggio

w dachu czarne dziury i łuski karpia

solidny płot z dzikich jabłonek

przy studni łabędź zamiast żurawia

nie ma w nim zbędnych spraw rozmów pocałunków

dobry bóg daje słońce za dnia

i księżyc nocami

nie mamy więc lampy ani świecy

bo i domu też nie mamy

ani patelni ani kaszy

soli cukru majeranku

zielona herbata rośnie pod budą psa

w maleńkiej zmywarce mieszczą się

dwa kubki z Ikei

jedna twoja koszula mój lakier do paznokci

trochę wierszy i kryminałów

dzisiaj pójdziesz po chleb

pewnie znowu na skróty

Drogą Mleczną

mówisz że tędy bliżej do budki szpaków

usiądziemy przy dębowym stole którego nie ma

Razem.

założę sukienkę w marcowe kotki

kolczyk z bursztynem i obrączki na łańcuszku

stworzyliśmy sobie dom. Na okamgnienie.

*

Ewa Poprawiak – poznanianka z urodzenia, niedawno porzuciła miejski gwar na rzecz zdecydowanie spokojniejszego domu pod Poznaniem. Wiersze i drobną prozę pisze od paru lat, zazwyczaj do szuflady. Publikuje w grupach poetyckich w sieci i w antologiach. Laureatka kilku konkursów poetyckich. Pasjonatka miejsc opuszczonych, wędrówek górskich i tych brzegiem morza oraz… aniołów w każdej postaci.

* tytuł zapożyczony z filmu Roberta Zemeckisa

II

Elżbieta Adamiec

*

kto dziś opowie chociaż jedno marzenie

z tych niewymarzonych

w deszczu rosie wśród łez trawie szumie oceanu

ktoś opowiada o przedwojennym słońcu

jabłonie jeszcze nie zakwitły

na marginesie drzewa piszę wyznanie

a blizny bolą bezgłośnie

ciało i gładka doskonałość

opowiadania muszli gorycz ruin

a w otwartym oknie

życie

szybko bijące serca gołębi śpią na gzymsach

wyciągam do nich rękę pachnącą skoszoną trawą

jestem nieśmiała

spłoszone spojrzenie błądzi

czuję szelest skrzydeł bicie serca zapach kwiatów

boję się samą siebie oskarżać o szaleństwo

dlatego z ziaren które mam wysiać w ogrodzie

układam różaniec

w dłoniach przysypiają modlitwy

biorę je czule w ramiona a one wpisują się w moje wnętrze

baśniowe malowidła siwieją i cicho jak najciszej wchodzę w sny

na niespokojne wygląda twoje serce i twój strach

odrzuciłam wszystkie harpuny pozostała tylko tęsknota

nią nie zabiję uśmiechniętych wielorybów ani marzeń

spójrz

niebo jest nad nami

*

Elżbieta Adamiec (1956) – poetka, autorka zeszytu literackiego: „Jesienna kobieta”, oraz tomików „Chcę”, „Żuł, krajna, pigułka na sny", "jest tak cicho tak cicho jest". Wiersze autorki publikowane były również w kilku poetyckich antologiach oraz w internecie.

III

Selma Meerbaum - Eisinge

Kołysanka dla siebie samej

Kołyszę się sama, kołyszę do snu

marzeniem przez noce i dni

i spijam szał wina, nabrzmiały do mchu

jak ten, który czuwa, gdy śpi.

I śpiewam, i śpiewam, śpiewam sobie coś,

w czym szczęście nadzieją śni,

jak ten, co odchodząc nie patrzy na wskroś,

by nigdy z powrotem miał iść.

I mówię, i mówię, mówię sobie baśń,

baśń, jak miłosne są sny,

i mówię to sobie nie wierząc, bo w snach -

wiem przecież - koniec jest zły.

I gram sobie melodię, sobie gram,

których już nie ma dni

i prawdy zrzucam zbyteczny kłam,

i udaję, że nie widzę nic.

I śmieję się, śmieję się, śmieję wciąż

z całej tej mojej gry,

i sny mam szalone i kręte jak wąż,

gdzie niczym jest sens ich być.

Przełożył Martin Ryziński

*

Selma Meerbaum - Eisinger (ur. 5 lutego 1924 - zm. 16 grudnia 1942) – urodzona w Rumunii niemiecka poetka żydowskiego pochodzenia, ofiara Holocaustu, zmarła w wieku 18 lat w obozie pracy na Ukrainie. Jej wiersze, niezwykle dojrzałe, jak na wiek autorki, zostały odkryte i wydane w 1980 r. dzięki wysiłkom dziennikarza Jürgena Serke.

IV

Joanna Pawlik

Podanie

Nierówno pulsuje rzeka, rozsrożyła się

w deszczu. Most, którym chciałam się z tobą przeprawić,

zadrżał. Zawiązki agrestu zwiastują przyjście

lata. Jest język traw i nieczytelny kod odchodzenia.

Świat dzieje się samoistnie, wybiórcza wiedza

o nim jest nieprzydatna, na przykład

kiedy leżysz w ciemności, w pokoju bez okien,

i wiesz, że sen nie przyjdzie, lecz wróci tamten.

Jest w tym sens, choćby pestka? Nie umiem ocalać,

więc śpiewam, albo robię rzeczy bezużyteczne.

Liczę, w ilu palcach mieszczą się twoje włosy,

wącham zdjęcia, czekam, myślę o miejscach,

w których mogliśmy się zacząć. Położę się koło ciebie

chłopczyku, razem sobie umrzemy.

*

Joanna Pawlik – (ur. 1978), muzykolog, wiolonczelistka, maratonka. Nominowana do nagrody głównej XXIV Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Jacka Bierezina 2018 za projekt tomu „Alikwoty”. W roku 2019, nakładem Wydawnictwa j, ukazała się jej książka poetycka „Alikwoty”, będąca pełnoprawnym debiutem autorki. Mieszka i pracuje w Żywcu.

Śladem autorki: https://business.facebook.com/320233918366477/posts/991681974554998/

V

Ołena Paszuk

***

astronom

zawsze jedno oko ma zamknięte

więc jestem dla niego

jedynie połową kobiety

ciekawe z prawą czy lewą półkulą

jemu jest wszystko jedno

a ja nie wiem

które oko pomalować

żeby utrzymać na rzęsach

trzy wieloryby

jemu jest wszystko jedno

a ja nie wiem

czy mam serce

ze wszystkimi jego przechowalniami bagażu

i krematorium

jemu jest wszystko jedno

a ja już przywykłam

że połowa mnie jest w domu

a połowa – w pracy

między nami

trzy kwartały

między nami

cień

między nami

siekiera wyrosła

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Ołena Paszuk (1982) – ukraińska poetka. Docent katedry teorii literatury i literatury światowej Wydziału Filologii i Dziennikarstwa Wschodnioeuropejskiego Uniwersytetu Narodowego im. Łesi Ukrainki. Autorka książek poetyckich: „Za poworotom moho pohladu” (2000), „...i nimi opłesky” (2004), „Sołoni hnizda” (2005), „Sedmycia” (2008), „25-yj kadr” (2010), „Parandża” (2017) oraz wierszy dla dzieci „Niczka jde do myszky w hosti” (2011). Laureatka wielu nagród poetyckich.

#środyzAnetąKamińską

VI

Magdalena Podobińska

***

księżyc znów szpieguje

to jedyne co nas teraz łączy

ten widok za oknem nisko na niebie

choć to też nic pewnego

może zasunąłeś rolety?

letni wiatr kołysze mną jak drzewem

waham się co zrobić z tą piosenką

masz mnie w niej jak na dłoni

możesz zamknąć i ochronić

albo rozgnieść

przymykam oczy

odpływam wiosłując za horyzont

mówią że łzy łączą dusze

a sen przywraca niewinność

*

Magdalena Podobińska urodziła się w Jeleniej Górze, wychowała i dorastała w Pszczynie, a od lat mieszka na Podkarpaciu. Jest żoną, matką dwójki dzieci i nauczycielką języka angielskiego. Pasjonuje się muzyką, malarstwem, fotografią, filmem i literaturą.

VII

Rita Dove

Pięć słonic

idzie w moją stronę.

Gdy poranek jest jeszcze zamrożoną

łzą w mózgu, przychodzą

ze wschodu, od trąb do ogonów

niezdarne baletnice.

Jak im powiedzieć, że przez cały wieczór

odrzucałam pocieszenie? Pięć parasolek,

pięć wierzb, pięć mostów i zarysy ich cieni!

Podnoszą swoje trąby, łącząc je z niebem,

ku któremu chciałam biec, rozwarty

strąk kwarcu i cytryny. Mogłabym powiedzieć,

że to pięć wspomnień, ale

to byłoby krzywdzące. Prędzej już

kamyki szukające schronienia w sercu.

Mijają mnie. Obracam się i idę za nimi,

i przez długie godziny nie spotykamy nikogo innego.

Przełożył Janusz Solarz

*

Rita Dove (ur. w 1952 w Akron w Ohio) jest dziś nieco zapomniana, ale był taki czas, że była najjaśniejszą wschodzącą gwiazdą poezji pisanej przez czarnoskórych Amerykanów. Była, między innymi, laureatką nagrody Pulitzera w 1987 roku, konsultantem do spraw poezji przy Bibliotece Kongresu w latach 1994-96, czy redaktorką antologii współczesnej poezji amerykańskiej wydanej przez Penguin Press w 2011 roku. Jej mężem jest niemiecki poeta Fred Viebohn, którego poznała w czasie studiów na Iowa’s Writers Workshop. Obydwoje są zapalonymi tancerzami. Dove uczy i dyrektoruje w prestiżowym programie twórczego pisania na Uniwersytecie stanu Wirginia.

#poniedziałkizJanuszemSolarzem

VIII

Medbh McGuckian – Odmienna ta sama

Światło księżyca to najczystsze oko:

Światło księżyca wszystko, jak wiadomo, powiększa.

Mości się w sadzawce tak bardzo naturalnie,

Jakby tam właśnie wyrosło.

Przez jego kamienność kamień mniej nas przypomina,

Nasze dłonie zaś czują, co czują kopyta

Zanurzone w tym, a nie w innym życiu.

Uwalnia od ciała złożone w krzyż ramiona,

Gdzie bez pytania czas je przymocował,

I ustawia na chybił trafił w pozycji ramion

Bystrej pływaczki, jakbyś je nagle bezgłośnie

Rozwarła. Na stopniach stoją

Postaci pogrążone w lekturze. Przechodzą

Obok, pomimo, tracąc na ostrości

Jak brązowiejące fotki. Dzwon kościelny zwisa

W wirującym iluminatorze z drzewa cisowego,

Przebija go ostrze morza, abstrakcyjne i harde

Jak dziecko kryjące się w cieniu za rogiem.

Ranek, późny ranek, popołudnie i wieczór,

Róża, która jest jak atłasowy program

Spektaklu w teatrze, rozrasta się na trzy ogrody,

Choć korzenie ma w jednym. Spojrzenie księżyca

Rzucane z tarasu skupia na widnokręgu,

Na stropie przezroczystych płaszczyzn

Z obrazami owoców. Budzę się w środku nocy,

Wyrwana spod ramienia swojej ostatniej szansy.

Wychodzę z fotografii

Z minionym rokiem ukrytym pod powłoką snu;

I trafiam na jego usta.

Przełożył Jerzy Jarniewicz

*

Medbh McGuckian (ur. 12 sierpnia 1950 w Belfaście) – północnoirlandzka poetka. Kształciła się w przyklasztornej szkole prowadzonej przez dominikanów, a następnie ukończyła studia na Uniwersytecie Queen's w Belfaście. Pracowała jako nauczycielka i redaktor, w latach 1985-88 jako pierwsza kobieta zdobyła stanowisko "writer-in-residence" na Uniwersytecie Queen's, a później także na University of Ulster w Coleraine oraz w Trinity College w Dublinie. Jej poezje po raz pierwszy opublikowane zostały w roku 1980, w tym samym roku została też laureatką Eric Gregory Award. Pierwszy tomik poetycki McGuckian pt. The Flower Master (1982) był wielokrotnie nagradzany (m.in. Rooney Prize for Irish Literature oraz Ireland Arts Council Award), również wydany w 1989 roku zbiór On Ballycastle Beach przyniósł jej nagrodę (Cheltenham Prize). Za wiersz zatytułowany "She is in the Past, She Has This Grace" uzyskała w roku 2002 nagrodę Forward Poetry Prize.

Fot. Zdjęcie autorstwa Suelli Holland / The Gallery Press

IX

Joanna Lech – Tańcz, głupia, tańcz

Let me be

The Greenhornes

Dlaczego nie chciałaś zdjąć butów, gdy weszłaś

i zgasły nad tobą latarnie. Skoro zrzuciłaś je, gdy tańczyłaś.

Przecież to kłucie nie wzięło się znikąd. Ciemno i wiatr

zawiewa ci uszy, wyglądasz jak cytat z Bukowskiego,

słoneczko, gdy ruszasz biodrami i zgasły nad tobą latarnie.

Słońce, gdy wyjęłaś je z oka, okazało się drzazgą.

*

Joanna Lech, ur. 1984. Jako pisarka debiutowała powieścią Sztuczki (Nisza) nominowaną w 2017 r. do Nagrody Literackiej Nike i Nagrody Literackiej Gdynia. W 2019 wydała także głośną powieść Kokon (W.A.B.). Redaktorka antologii wierszy „Znowu pragnę ciemnej miłości” (W.A.B. 2018). Autorka czterech tomów wierszy: Zapaść, Nawroty, Trans i Piosenki pikinierów, nominowanych do Nagrody Poetyckiej Silesius i Nagrody literackiej Nike.

Laureatka wielu konkursów literackich, w tym nagród głównych w najbardziej prestiżowych konkursach poetyckich w kraju: im. R. M. Rilkego, im. Jacka Bierezina oraz Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. Stypendystka m.in. Stypendium Twórczego Miasta Krakowa i krakowskiej Fundacji Grazella, Międzynarodowego Domu Pisarzy Ventspils oraz projektu Once Upon a Deadline. W 2019 została laureatką programu rezydencyjnego Czeskiego Centrum Literackiego oraz stypendium Praga Miasto Literatury UNESCO.

Tłumaczona na język angielski, niemiecki, ukraiński, rosyjski i czeski.

Fot. Maja Potrawiak

XI

Wisława Szymborska – Dzieci epoki

Jesteśmy dziećmi epoki,

epoka jest polityczna.

Wszystkie twoje, nasze, wasze

dzienne sprawy, nocne sprawy

to są sprawy polityczne.

Chcesz czy nie chcesz,

twoje geny mają przyszłość polityczną,

skóra odcień polityczny,

oczy aspekt polityczny.

O czym mówisz, ma rezonans,

o czym milczysz, ma wymowę

tak czy owak polityczną.

Nawet idąc borem lasem

stawiasz kroki polityczne

na podłożu politycznym.

Wiersze apolityczne też są polityczne,

a w górze świeci księżyc,

obiekt już nie księżycowy.

Być albo nie być, oto jest pytanie.

Jakie pytanie, odpowiedz kochanie.

Pytanie polityczne.

Nie musisz nawet być istotą ludzką,

by zyskać na znaczeniu politycznym.

Wystarczy, żebyś był ropą naftową,

paszą treściwą czy surowcem wtórnym.

Albo stołem obrad, o którego kształt

spierano się miesiącami

przy jakim pertraktować o życiu i śmierci,

okrągłym czy kwadratowym.

Tymczasem ginęli ludzie,

zdychały zwierzęta,

płonęły domy

i dziczały pola

jak w epokach zamierzchłych

i mniej politycznych.

*

Wisława Szymborska, właśc. Maria Wisława Anna Szymborska-Włodek (ur. 2 lipca 1923 na Prowencie, obecnie część Kórnika, zm. 1 lutego 2012 w Krakowie) – polska poetka, eseistka, krytyczka, tłumaczka, felietonistka; laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996), członek założyciel Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności (1995), dama Orderu Orła Białego.

Fot. PAP/J. Bednarczyk

XII

Bohdana Matijasz

***

chcę żeby już był śnieg mógłbym wtedy wyjść

spomiędzy drzew i biec podskakiwać do najniższych

gałęzi młodziutkich sosen zostawiać taki ślad

jakby ktoś długo tańczył pod drzewami

a potem znowu biec przewracać się przez głowę

tarzać się na śniegu rozgrzebać śnieg obok pieńka

nosem rozrzucać mech i suchą i trochę brudną

od piasku trawę węszyć czy jeszcze jest tutaj

zakopany w środku lata mój skarb znaleziona

przy drodze kostka

chciałbym żeby już był śnieg pobiegłbym do

zaśnieżonych krzaków chryzantem one trzymały się

najdłużej aż do mrozów mój ulubiony krzak

rozrósł się taki szeroki że pod niego wiatr

nawet nie dał rady nawiać śniegu może zrobiłbym

sobie pod krzakiem norę leżałbym wdychając

ten gorzki zapach

tak bym chciał śniegu za każdym razem kiedy sypie się

wydaje mi się że to z nieba spadają gwiazdy

za każdym razem kiedy wszystko staje się takie białe

świat jaśnieje świat staje się bardzo piękny

siadam na wzgórzu patrzę na domy na ludzi na drzewa

słyszę jak szybko z radości bije mi serce

słyszę jak ostro bije moje serce

tak bardzo się cieszę tak nagle chce mi się zapłakać

/część cyklu "Twoje ulubione psy (i inne zwierzęta)"/

Przełożyła Aneta Kamińska

*

Bohdana Matijasz (1982) – poetka, redaktorka i tłumaczka. Urodziła się i mieszka w Kijowie. Pracuje jako redaktorka pisma i wydawnictwa „Krytyka”, a także jako ekspertka w dziedzinie literatury i spraw wydawniczych w Ukraińskim Funduszu Kulturalnym. Autorka książek poetyckich: Neprojawleni znimky (2005), rozmowy z Bohom (2007), Twoji ulubłeni psy ta inszi zwiri (2011) i Pisnia Piseń (2018), prozatorskich: Bratyk Bil, Sestryczka Radist (2014) oraz bajek Kazky Rizdwa (2013, 2014). Z języka polskiego przetłumaczyła książki m.in. Andrzeja Stasiuka, Mariusza Szczygła, Ryszarda Kapuścińskiego, Leszka Kołakowskiego i Izabelli Chruślińskiej. W Polsce jej wiersze były tłumaczone przez Anetę Kamińską i drukowane w pismach: „Korespondencja z ojcem”, „Pobocza”, „Radar” i „Tygiel Kultury”. Weszły również do antologii: Cząstki pomarańczy. Nowa poezja ukraińska (2012) i Listy z Ukrainy. Antologia poezji (2016). W 2006 roku była stypendystką Ośrodka Badań nad Tradycją Antyczną Uniwersytetu Warszawskiego, a w 2010 roku – programu Dagny w krakowskiej Willi Decjusza. W 2014 roku otrzymała odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej”

#środyzAnetąKaminską

XIII

Joanna Roszak ‒ oprowadzanie po domu

tu nieciągłość trawy

a tu dom słodki dom na samodzielnym oddechu

po prawej pomagają zasnąć głosy lasu

i zapomina się jak wygląda pęcherzyk ziemi

w kącie sprawdza się rękę do roślin

za zakrętem piasek rozwiewany przez zdania

tu jemy niepewne z jednej miski

tam wygarniano z ust resztki

zapominającym przełykania

kładło się monety na powieki i niedopałki wierszy

tu odgłos spadającego włosa gdy mijamy się w drzwiach

zabierz go ode mnie

tu spadły z kolan wszystkie zwierzęta i rośliny

tu pęknięta poczekalnia do deszczu i dłoni

za oknem siedem saren

jak siedem ramion świecznika

niespokojnie podnosi głowę

tu mycie naczyń podczas którego nadal nie wiemy skąd

wzięły się kamienie w kieszeni

*

Joanna Roszak ‒ poetka (lele, wewe, ladino, tego dnia, przyszli niedokonani i ploso). Współfundatorka i wiceprezeska Fundacji Józefa Rotblata.

Śladem Poetki w Babińcu: https://www.facebook.com/…/a.320315781691…/811446935911837/…

XIV

Heather McHugh – Szklany dom

Wszystko naszych praw słuchało i

my pięknieliśmy w duchu

aż nas okno zatrzymało i

na zewnątrz był świat, w ruchu.

Przeleciało pięć blokowisk,

płotki, drzewa i nagrobki

na cmentarzu w mieście.obok.

Składy aut. Przytułki. Łąki.

Przemknął turkus pól golfowych

i obrazy niszczejące, które wojny

podkreśliły na czerwono,

z zarysami chmur, tak ponoć

jakby pokój dzienny skonał.

Gdzie wzrok zwrócić? Nic nie ująć?

Nic nie dodać? (Nie zabijać? Nie całować?)

Spójrz, odrzekłeś; to nas tutaj obserwują:

Jeśli szkoda nam się ruszyć, to nie będzie nas brakować.

Przełożył Janusz Solarz

*

Heather McHugh urodziła się w 1948 roku w San Diego i dorastała w Gloucester Point w stanie Virginia, gdzie jej ojciec, Kanadyjczyk, był dyrektorem w laboratorium fauny morskiej. W wieku siedemnastu lat została przyjęta na Harvard University. Pierwszy zbiorek wierszy wydała na rok przed trzydziestką w 1977 roku. Od tego czasu opublikowała kilka bardzo przychylnie ocenianych książek poetyckich, ostatnią z nich, Upgraded to Serious, w 2009 roku. Zajmuje się również tłumaczeniem. Przetłumaczony razem z jej byłym mężem, bułgarskim poetą Nikołajem Popowem, wybór wierszy Paula Celana został uhonorowany nagrodą Griffin International Poetry Prize w 2001 roku. Sama Heather McHugh była też wielokrotnie nagradzana. Można tu wymienić stypendium Guggenheim Foundation lub MacArthur Foundation „stypendium dla geniuszy” jako te najbardziej prestiżowe. Heather McHugh była też w latach 1999-2006 Kanclerzem Academy of American Poets. Jest więc, można powiedzieć, autorką z najwyższej półki.

Przekład oraz notatkę przygotował Janusz Solarz

Fot. Library of Congress

Śladem poetki w Babińcu: https://www.facebook.com/…/a.320315781691624/540782512978282

#poniedziałki z Januszem Solarzem